Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

R
R
′
R
′′
: 
–
R
R
′
R
′′
–
:
alkil karbanioni, sp
3
-gibridlanish:
pramidal tuzilish, 
konfigurasiyaning o’zgarishi
Karbanionlar xaqidagi mavjud ma’lumotlar tasavvurlar bilan mos keladi. Aminlarda 
bo’lgani kabi, birorta barqaror karboniy ioni optik faol holatida ajratib olinmagan. Lekin 
asimmetrik markaz saqlovchi oraliq, karbanion orqali o’tuvchi reaktsiyalar ko’plab kuzatilgan va 
bu reaktsiyalar natijasida optik faol birikmalar hosil bo’lishi isbotlangan. Bu optik faollik 
darajasi karbanionning mavjudlik vaqti bilan bog’liq. Reaktsiyalar ba’zan konfiguratsiyaning 
saqlanishi bilan, ba’zan o’zgarishi bilan amaga oshadi. 
Elektronlarning delokallanishi, tutash barqarorlashtiruvchi karbanionlar elektron 
konfiguratsiyani va molekula shaklini o’zgartirishiga sabab bo’ladi. α-uglerod atomi sp
2 
– 
gibridlanishga ega bo’ladi, chunki umumlashmagan elektron jufti r-orbitalni egallashi va 
karbonil guruhi uglerod atomining r-orbitali bilan o’zaro qoplanishi kerak. Natijada 
molekulaning ushbu qismi tekis bo’lishi zarur; ikki trigonal uglerod va ular bilan bog’langan 
to’rtta atomlar bir tekislikda joylashadi. 
C
C
O
C
C
O
tutash karbanioni, sp
2
-gibridlanish:
qoplanishni taminlash uchun
Kislotalar ishtirokida ketonlarning galogenlashishi. Yenollanish.
Kislotalar ham 
asoslar kabi ketonlarni galogenlanishini tezlashtiradi. Bunda kislota sarflanmaydi, shuning uchun 
kislota katalizator vazifasini bajaradi deyish mumkin.