Органик кимё фанидан Ўқув-услубий мажмуа

O – H 
bog’ni zaiflashtiradi va 
buning natijasida energiya hamda tebranishlar chastotasini ham susayyadi. 
Spirtlarning manbalari.
Agar organik-kimyogarga o’nta alifatik birikmalardan bittasini 
tanlash imkoniyati berilsa, u shubhasiz spirtlarni tanlagan bo’lar edi. Chunki spirtlardan 
foydalanib, boshqa ko’plab alifatik birikmalarni: alkanlar, alkilgalogenidlar, efirlar, aldegidlar, 
ketonlar, kislotalar, murakkab efirlar va boshqa mahsulotlarni olish mumkin. Spirtlardan olingan 
alkilgalogenidlardan Grinyar reaktivini, ularning aldegid va ketonlar bilan reaksiyasi orqali esa 
murakkab spirtlarni sintez qilish imkoniyati yaratiladi. Kimyogar spirtlardan nafaqat dastlabki 
xom ashyo sifatida, balki ko’plab sintezlarning erituvchisi, tayyor mahsulotlarni 
qaytakristallashda foydalanishi mumkin. 
Spirtlar to’g’risidagi yuqoridagi fikrlarga ularning katta miqdorlarda mavjudligini va 
arzonligini qo’shimcha qilish mumkin. Oddiy spirtlarni olishda ikki maxsus usullardan 
fodalaniladi: alkenlarni gidrotatsiyasi (alkenlarni neftdan kreking orqali olinishini eslatib 
o’tamiz) va uglevodorodlarni fermentativ gidrolizi. Bu ikki asosiy usullardan tashqari, boshqa 
ba’zi cheklanishlarga ega bo’lgan usullar ham mavjud. 
Alkenlarni gidrotatsiyasi.
Ma’lumki to’rtta yoki beshta uglerod saqlagan alkenlar, neftni 
krekinglash mahsulotlari aralashmasidan ajratib olinadi. Alkenlarga to’g’ridan-to’g’ri suv 
biriktirib yoki sulfat kislota biriktirib va so’ng gidroliz qilib, juda oson spirtlarga o’tkazish 
mumkin. 
CH
2
 = CH
2
+ H
2
SO
4 
CH
3
 – CH
2
 – OSO
3
H