Leksikologiya bilib oling. Leksikologiya

KO‘HNA SO‘ZLAR USLUBIYATI 
Bilib oling. 
Til tirik ekan, unda doimo yangilanish va eskirish sodir bo‘lib turadi. Ayrim so‘zlar 
ifodalaydigan narsa va hodisalar iste’moldan chiqsa, ular bilan bog‘liq so‘zlar ko‘hna so‘zlar 
qatoridan joy oladi. Ba’zilari o‘rniga yangi so‘z kelib, uning o‘rnini egallaydi - avvalgi so‘z 
iste’moldan chiqadi.
 
So‘zlar umumiste’moldan chiqsa ham, badiiy asarlarda davr ruhini berish uchun qo‘llanaveradi. 
Tarixga oid tadqiqotlarda ham iste’moldan chiqib ketgan so‘zlar ishlatiladi.
 
13.1-mashq. Matnni o‘qib yoki tinglab, mazmunini tushuntirib bering. 
HUKMNOMA 
O‘tkir xanjarini beliga osib, oyboltasini ko‘targan jallod qushbegining hukmiga 
muntazir
1
 
edi. 
Qushbegining o‘ng tomonida qo‘rboshidan tortib shahar 
a’yon
2
lari, qarshisida Otabek, 
qutidor
3
, 
Ziyo shohichi va uning og‘li Rahmat - gunohkorlar va ularning orqasida 
muhofiz
4
 
yigitlar. 
Qushbegi o‘zining yozilib qo‘yilgan 
hukmnoma
5
sini qo‘liga olib o‘qishga hozirlandi: 
„Menkim, Marg‘ilon hokimi O‘tabboy qushbegi, o‘z hukmimni 
xoqon
6
 
ibni xoqon janobi oliy 
Xudoyorxon ismi shariflaridan eshitdiraman. ...E’timodlik bir kishining 
shahodat
7
iga binoan 
toshkandlik Yusufbek hojining og‘li − Otabek, bu kunda xonimizg‘a qarshi bosh ko‘targan Aziz 
parvonachi
8
 
va o‘z otasining vakolatlari bilan Marg‘ilon kelib, bu yerdagi fuqarolarni ham xon 
janobig‘a qarshi 
oyoqlandirmoqchi
9
 
bo‘lg‘an. Otabekning bu harakati 
ululamir
10
 
bo‘lg‘an 
janobga