Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети

Аудиторияда бажариш учун вазифалар 
Қуйида Эдвард де Боно асарларида берилган амалий машқларни бажаришни 
тавсия қиламиз.
1.
“Кўп қаватли бинода жойлашган корхонада ишлайдиган бир ходим 
ҳар куни лифтга биринчи қаватдан чиқиб, ўнинчи қаватнинг 
тугмасини босади. Шу жойдан ўн бешинчи қаватгача пиёда 
кўтарилади. Ишдан сўнг ўн бешинчи қаватдан биринчи қаватгача 
лифтда тушади. Бунинг сабабини изоҳланг”.
35
33
https://ru.wikipedia.org/wiki 
34
https://samopoznanie.ru 
35
Де Боно Э. Латеральное мышление – СПб.: Питер Паблишинг, 1997. 103 –с
. 

---

30 
13 -расм. Мазкур расмда Эдвард де Боно масаласи акс этган 
2.
“Берилган нуқталарнинг барчасини тўртта тўғри чизиқ билан 
бирлаштириши керак.”
36
 
Мустақил бажариш учун вазифалар 
Берилган матнга қарашларни ўзгартириб, турли ракурслардан янгича 
изоҳ беринг. 
Газетада хат -саводи бўлмаган, ташқи оламдан ўзилиб қолган бир қабила 
вакилларининг оғир меҳнат қилиб кун кўришишлари ҳақида кичик бир мақола 
чиққан. 
Таянч атамалар 
латераль фикр юритиш, одатий фикр юритиш 
Мавзу доирасида тавсия этиладиган адабиётлар 
Де Боно Э. Латеральное мышление – СПб.: Питер Паблишинг, 1997.- 320 с. 
https://ru.wikipedia.org
https://samopoznanie.ru 
https://4brain.ru 
36
Де Боно Э. Латеральное мышление – СПб.: Питер Паблишинг, 1997. 104 –с.

---

31 
1.6 Олти шляпа усулида фикр юритиш 
Режа
1. Олти шляпа усулида фикр юритишнинг ўзиша хослиги 
2. Олти шляпа усулида фикр юритиш псхологикролли ўйиндир. 
3. Мавзуга турли нуқтаи назардан ёндашиш
Олти шляпа усулида фикр юритиш ҳар бир масалага турли томон, 
ракурслардан қарашга асосланади. Маълум бир рангдаги ҳар бир шляпа - 
фикр юритишнинг алоҳида йўналашидир. Бу - муҳокама қилинаётган мавзуга
турли томонлардан ёндашишдир. Бир қарашда жуда осон туюладиган фикр 
юритишнинг бу усули табиий бўлмаганлиги билан мураккабдир. Бундай 
усулда фикр юритишни аввал ўзлаштириш керак. Маълум бир тажриба 
орттиргандан кейингина уни амалиётга қўллаш мумкин.
37
14- расм. Олти шляпа мавзуси бўйича расм 
Олти шляпа усули - психологик ролли ўйиндир. Маълум бир рангдаги 
шляпа - фикр юритишнинг бир йўналишидир. Маълум бир рангдаги шляпани 
кийгач, шу йўналишда фикр юритишни бошлаймиз. Ҳар хил рангдаги 
“шляпани кийиб кўриб” битта мавзу бўйича турли хил йўналишда фикр 
37
https://briefly.ru/bono/6_shliap_myshleniia/ 

---

32 
юритиб кўрамиз. Мавзуга турли хил ёндашамиз. Масалани ҳар томонлама 
кўриб чиқишга ҳаракат қиламиз. 
38
Бундай усулда фикр юритишни ўрганиш ижодкорлар сермаҳсул ижод 
қилишларида, корхона ташкилот раҳбарлари эса зиддиятларга барҳам 
беришида қўл келади. Муаммога турли ракурсдан баҳо бера олиш қобилияти 
нотиқларга ҳам мувоффақият олиб келади. Бу услуб диққатини турли 
йўналишга 
қаратишни 
назарда 
тутиб, 
эътиборли 
бўлишликни 
ривожлантиради. Умуман олганда, ақлий меҳнат билан боғлиқ барча 
соҳаларда бу усул самарали бўлиши мумкин.