Bcta-parchalanishdagi tanlash qoidalari
3
.
1
-jadval
0 ‘tishning xili
/
Д
I
Azr
lg^
Misollar
1. 0 ‘ta ruxsat
etilgan
0
Oyoki 1
Yo‘q
3
—
% Mg
2. Normal ruxsat etilgan
0
Oyold 1
Yo‘q
4-7
355
^ “x n
3.1 bo'yicha taqiqlanib
ruhsat etilgan
0
1
Yo‘q
6-9
*
4
C, “ P
4 . 1-darajali taqiqlangan
1
Oyoki 1
Ha
6-10
1
J
1
Ag.143Cc
5. Unikal, 1-darajali taqiqlangan
1
2
Ha
- 9
з*С
1
, ^ S r
6. 2-darajali taqiqlangan
2
2
Yo‘q
10-14
*C1, m Cs
7. Unikal, 2-darajali taqiqlangan
2
3
Yo‘q
-1 4
# p rf
MNa
8 .3-darajali taqiqlangan
3
3
Ha
17-19
87Rb
9. Unikal, 3-darajali taqiqlangan
3
4
Ha
-18
*°К
10.4-darajali taqiqlangan
4
4
Yo*q
23
ll5In
11. Unikal, 4-darajali taqiqlangan
4
5
Yo‘q
3.9-§.Gamma-nurlanish
Gamma-nurlanishda yadroda massa soni, zaryadi o‘zgarmaydi,
faqat
energiya o‘zgarishi ro‘y beradi. Gamma-nurlanish yadroning uyg‘ongan
holatidagi holatlar energiyalarining ayirmasiga teng bo‘lgan diskret
energiyali nurlanishlardir.
Gamma-nur tinch holat massasi nol, zaryadsiz, spini
I
= 1 ga teng boMgan
qisqa elektromagnit to‘lqindir.
Gamma-nurlanish yadro ichida ro‘y beradi, chunki alohida nuklon gamma
nurlanish bermaydi (yutmaydi), beta-yemirilish nuklonlarga xos bo‘lsa,
gamma-nurlanish yadroga xos jarayondir.
Gamma-nur (alfa, beta-yemirilishlardan so‘ng), yadro
reaksiyalaridan
keyin vujudga keladi, uning energiyasi yemirilishlardan keyin energiyasi
10
keV
— 5
M eV
gacha, reaksiyalardan keyin esa ~20
MeV
gacha yetishi
mumkin.
Gamma-nurlanish yadrodagi nuklonlaming yadro elektromagnit maydoni
bilan ta’sirlashuviga ko‘ra, vujudga keladi.
Foton yoki gamma-kvantlaming massasi nolga teng bo‘lganligidan ular
/ orbital momentga ega boMmaydi. Fotonlar holatini belgilashda multipol
tushunchasidan foydalaniladi. Bu holat elektromagnit maydonning multipoli
102
Lh
va juftligi
к
boMgan holatidir. Erkin fotonlar to‘la momenti
L
bo‘lgan
holatlarda bocladi. To‘la momentning har bir qiymatiga bitta juftligi musbat
bitta juftligi manfiy bo'lgan holat to‘gcri keladi.
Fotonning
L
momenti va
n
-juftligi aniq bo'lgan holati ma’lum multipollik
bilan xarakterlanadi.
Binobarin, kvant elektrodinamikasida
2L
karrali
multipollik octishda foton manbaga nisbatan
Lh
harakat miqdori olib ketishi
kocrsatiladi.
Multipollar Z = 1 bo6lganda dipol,
L
= 2 bo6 lganda kvadrupol,
L
= 3
boMganda oktupol va h.k. nomlar bilan ataladi. Shunga asosan elektr dipol
va oktupol hamda magnit kvadrupollar toq-juftlikka, aksincha magnit dipol
va oktupol hamda elektr kvadrupollar juft-juftlikka ega. Elektr multipollami
E harfi bilan, magnit multipollami esa M harfi bilan belgilash qabul qilingan.
Harfning o‘ng tomoniga L momentning qiymati qocyiladi.
Masalan: elektr dipol kvant E1, magn it dipol kvant M 1, elektr kvadrupol
kvant E2, magnit kvadrupol kvant М2 va h.k.
Nuklonlaming yadro bilan ta’sirlashuvida yadro
zaryadlarining qayta
taqsimlanishi elektr
Ey
spin va orbital
magnit momentlarning qayta
taqsimlanishi esa magnit Mtipidagi nurlanishlar vujudga keladi. Yadrodan
chiquvchi у -kvantlaming enegiyalari
keV
lardan
bir necha
MeV
gacha
bo6ladi. Shunga mos ravishda keltirilgan to‘lqin uzunligi:
Do'stlaringiz bilan baham: