Farg’ona Profayling Maktabining electron kutubxonasi

Analizatorlar
- bu nerv fiziologik apparat bo’lib, periferiyadagi nerv uchidan 
(reseptor) sezuvchi nervdan( o’tkazish yo’li) va miya qobiqining tegishli 
qo’zg’atuvchini qabul qiluvchi sohasidan iboratdir.
I.P.Pavlovning birinchi va ikkinchi signal tizimlari to’g’risidagi ta'limoti ilmiy 
psixologiya uchun katta ahamiyatga egadir.
Hayvonlar uchun borliq katta yarim sharlaridagi ta'sirlagichlar va ularning izlari 
bilan signallashib ular organizmning ko’rish, eshitish reseptorlariga bevosita kelib 
turadi. Bu birinchi signallar tizimi bo’lib, odam va hayvonlarda umumiydir. So’zlar 
ikkinchi, maxsus insoniy signal tizimini tashkil etadi. So’zlar narsa va hodisalardan 
kelayotgan signallarning o’rnini egallagani uchun I.P.Pavlov tomonidan "signallar 
signali" deb nomlangan. Ikkinchi signal tizimining faoliyati birinchi signal 
tizimidan ajralmagan holda bevosita bog’liq tarzda boradi. Ikkinchi signallar tizimi 
tafakkur va nutqning fiziologik asosi hisoblanadi.
Refleksning klassik tushunchasi yordamida psixik faoliyat asoslarini 
tushuntirishdagi muhim kamchilik shundan iboratki, refleks tizimi inson 
psixikasining idora etuvchi va o’zgartiruvchi rolini tushuntirib bermaydi.

---

Farg’ona Profayling Maktabining electron kutubxonasi 
https://t.me/profayling_uz 
18 
I.P.Pavlovning shogirdlari va izdoshlari bu kamchilikni reflektor organik tizimi 
tushunchasini reflektor halqasi tizimi tushunchasiga o’zgartirish yo’li bilan 
yechishga intildilar.
Reflektorlik faoliyatini anatomic fiziologik
mехаnizmi: 
Аnаlizаtоrning sxtmasi. (1,2,3) 
Reflektorlik faoliyati. 
(1,2,3,4,5) va reflektorlik
аylаnаsi (1,2,3,4,5,6,7). 1-retseptor, 2-
аffеrеnt nerv 
yo’li, 3-markaziy bug’in, 4-efferent nerv, 5-effektor, 
6-7- qaytish kanali.
Nerv tizimining reflektorlik faoliyati borasida qator ishlar amalga oshirilgan 
bo’lib, ular tomonidan turli sxemalar ishlab chiqilgan. Jumladan, Bernshteyn 
bo’yicha reflektor aylanasi quyidagi ko’rinishga ega.
Berhshteyn bo’icha reflector aylanasining tuzilishi
4