12-mavzu: mehnat va ish haqi hisobi reja: Mehnat va ish haqini hisobga olishning asosiy vazifalari

 
12.6. Ish haqidan ajratma va to‘lovlar hisobi
Amaldagi qonunchilikka muvofiq mulkchilikning har qanday shaklidagi 
korxona xodimlari ish haqidan quyidagi pul ushlanmalari va chegirmalari amalga 
oshiriladi: 
-
daromad solig‘i; 

---

12 
-
pensiya fondiga ajratma; 
-
kasaba uyushmasiga ajratma (ixtiyoriy); 
-
xodim tomonidan korxonaga etkazilgan moddiy zararni krplash bo‘yicha 
to‘lovlar; 
-
alimentlar; 
-
kreditga sotilgan tovarlar uchun to‘lovlar va boshqalar. 
Ijro varaqalari asosida ba’zi xodimlarning ish haqidan aliment 
ushlanishi mumkin. Ushlab kolingan aliment puli ish haqi berilgan kundan 
e’tiboran 3 kun ichid aliment undiruvchiga berishi yoki pochta orqali
junatishi lozim. Agarda aliment undiruvchining manzili noma’lum bo‘lsa, u 
holda ushlangan aliment summasi sudning depozit hisobvarag‘iga o‘tkaziladi. 
Misol. Oktyabr oyida ish haqidan 1000 sum, miqdorida aliment ushlandi va 
ushb) summa aliment undiruvchiga etkazildi. Ushbu muomala hisobda 
quyidagicha provodka bila: rasmiylashtiriladi 
D-t 6710 -«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar» - 1000 so‘m
K-t 6990-«Boshqa majburiyatlar» - 1000 so‘m. 
Agar korxona savdo tashkiloti bilan bank krediti hisobidan korxona 
xodimig kreditga sotilgan mollar uchun ariza-majburiyatning hamma summasiga 
savdo tashkilotlar! bilan hisob-kitob kilgan bo‘lsa, bunday mollar uchun pul 
ushlab kolish mumkin. 
Bunday muomalalarni hisobga olish uchun Hisobvaraqlar rejasida 4710-
«Kreditg sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari» Hisobvarag‘i 
tayinlangan. Bu Hisobvara: aktiv bulib, uning qoldigi korxonaga kaytarilmagan 
kredit bo‘yicha xodimlarning qarzin; ko‘rsatadi, debet oboroti bank krediti 
Hisobidan korxonaning yana bergan topshiri: majburiyat summasini, kredit 
oboroti esa qarzni koplash uchun ishchi va xizmatchilarnin ish haqlaridan 
ushlangan summani ko‘rsatadi. 
Ishchilarning kreditga tovar olishi munosabati bilan bankdan kredit olinsa 
quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 4710-«Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari»
K-t 6810. 7810. 
Ishchilarning ish haqidan kreditni o‘zish bo‘yicha ushlanmalar kilinsa 
quyidagicha provodka beriladi: 
D-t 6710-«Xodimlar bilan ish haqi bo‘yicha hisoblashishishlar»
K-t 4710-«Kreditga sotilgan tovarlar bo‘yicha xodimlarning qarzlari».
Ushbu ushlanmalar kreditni sundirishga yo‘naltirilganida quyidagicha 
provodka beri lad i:
D-t 6810, 7810

---

13 
K-t 5110-«Hisob-kitob schyoti». 
Xodimning ish haqidan quyidagi yana ushlanmalar ushlab qolinadi: 
•
dаrоmаd sоlig’i 12%; 
•
ShJBPHR (INPS) 1%; - 
kasaba 
uyushasiga 
1% 
ushlanma; 
-
xodimning arizasiga binoan. 
Voyaga etmagan bolalr uchun sud qaroriga ko’ra undiriladigan aliment 
miqdori (Oila kodeksi 99-moddasi) quyidagilardan iborat: 
•
bir bola uchun –ish haqi va/yoki boshqa daromadning 25%; 
•
ikii bola uchun –ish haqi va/yoki boshqa daromadning 33%; 
•
uch va undan ortiq bola uchun –ish haqi va/yoki boshqa daromadning 
50%; 
Bunda har bir bola uchun undiriladigan aliment miqdori qonun hujjatlari bilan 
bilan belgilangan eng kam oylik ish haqining uchdan bir qismidan kam bo’lmasligi 
kerak.