Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

r
ichki qarshiligini aniqlang. 
615.
Qarshiliklari 
R
1
=2,0 Om
va 
R
2
=4,5 Om
boʻlgan ikkita rezistor mavjud. Ular 
tok manbaiga oldin parallel, keyin ketma-ket ulandi. Tok manbaining 
r
ichki 
qarshiligi qanday boʻlganda ikkala holda ham tashqi zanjirda ajraladigan 
quvvat bir xil boʻladi? 
616.
EYuK manbaiga navbati bilan 
R
1
=3 Om
va 
R
2
=48 Om
qarshilikli ikkita elektr 
isitkichlar ulanganda, ularda bir xil 
P=1,2 kW
quvvat ajraldi. Manbaning 
I
q
qisqa tutashuv tok kuchini aniqlang. 
617.
Birinchi lampaga “220 V, 60 W” deb, ikkinchisiga esa “220 V, 40 W” deb 
yozilgan. Lampalar oʻzaro ketma-ket ulandi va 220 V kuchlanish manbaiga 
qoʻshildi. Bunday ulanishda istemol qilinayotgan umumiy quvvatni va har bir 
lampaning quvvatini aniqlang. Lampalarning qarshiligi temperaturaga bogʻliq 
emas deb hisoblang. 
618.
Har biri 9 V kuchlanishga moʻljallangan beshta lampa mavjud. Ulardan 
uchtasi 4 W quvvatga ega, ikkitasi – 6 W. Lampalar normal ravshanlikda 
yonishi uchun ularni 18 V kuchlanish tarmogʻiga qanday ulash kerak? 

---

98 
619.
Tok kuchi 
I
1
=5 A
boʻlganda tashqi zanjirda quvvat 
P
1
=30 W
ga teng, 
I
2
=10 
A
boʻlganda esa quvvat 
P
2
=40
boʻldi. Akkumulyator batareyasining 
I
q
qisqa 
tutashuv tok kuchini aniqlang. 
620.
Elektr choynak ikkita chulgʻamga ega. Ulardan biri ulansa, suv 
t
1
=12 min
da 
qaynaydi, ikkinchisi ulansa esa suv 
t
2
=24 min
da qaynaydi. Ikkala chulgʻam 
parallel ulansa, suv qancha vaqtda qaynaydi? Ketma-ket ulansachi? Havo 
bilan issiqlik almashishni hisobga olmang. 
621.
P=1200 kW
quvvat istemol qiluvchi shaharcha elektrostansiyadan 
l=5 km
masofada joylashgan. Elektr energiyasini uzatish 
U=60 kV
kuchlanish ostida 
amalga oshiriladi. Simlarda kuchlanishning (va quvvatning) yoʻl qoʻyiladigan 
nisbiy yoʻqotilishi 
k=1 %
. Elektr uzatish liniyasidagi mis simning koʻndalang 
kesim 
d
diagonali eng kamida qanday boʻlishi mumkin? 
622.
Elektr uzatish liniyasida energiya isrofini 400 marta kamaytirish uchun 
kuchlanishni qanday oʻzgartirish kerak? 
623.
Metro poyezdi gorizontal yoʻlda 
v
1
tezlik bilan harakatlanadi, keyin esa 
qiyaligi 
k=0,04
boʻlgan qiya tekislikda 
v
2
tezlik bilan koʻtariladi. Istemol 
qiluvchi tok kuchi gorizontal yoʻlda 
I
1
=240 A
, qiyalikda esa 
I
2
=450 A
ga 
teng. Harakatga qarshilik koeffitsiyenti 
μ=0,02
. 
v
1
/v
2
tezliklar nisbatini 
aniqlang. 
624.
Diametri 
D=0,5 mm
boʻlgan temir simdan oʻtuvchi tokning kuchi 
I
qanday 
boʻlganda sim 
τ=1 s
dan keyin erib ketadi? Simning boshlangʻich 
temperaturasi 
t
0
=0°C
; tashqi muhit bilan issiqlik almashishni va qarshilikning 
temperaturaga bogʻliqligini hisobga olmang. 
625.
Bir xil diametrli uchta ingichka – temir, mis va alyuminiy simlar ketma-ket 
ulandi. Ular yuqori kuchlanish tarmogʻiga ulandi va ulardan biri kuyib qoldi. 
Qaysi biri? Boshlangʻich temperatura 
t
0
=0°C
. 
626.
Bir xil diametrli uchta ingichka – temir, mis va alyuminiy simlar parallel 
ulandi. Ularni yuqori kuchlanish tarmogʻiga ulagandan keyin qaysi sim 
birinchi boʻlib kuyib qoladi? Boshlangʻich temperatura 
t
0
=0°C
. 
627.
Elektr saqlagichi koʻndalang kesimi 
S
1
=0,2 mm
2
boʻlgan qoʻrgʻoshin simdan 
yasalgan. Qisqa tutashuv paytida tok kuchi 
I=20 A
gacha erishadi. Qisqa 
tutashuvdan qancha 
τ
vaqt oʻtgandan keyin saqlagich eriy boshlaydi? Bunday 
vaqt ichida kesimi 
S
2
=2,0 mm
2
boʻlgan mis simli saqlagich qancha qizadi? 
Saqlagichlarning boshlangʻich temperaturasi 
t
0
=27°C
. Qoʻrgʻoshin simning 
qarshiligi temperaturaga bogʻliq emas deb hisoblansin. 
628.
EYUK 
Ԑ
va ichki qarshiligi 
r
boʻlgan tok manbaiga reostat ulandi. 
R
reostat 
qarshiligining quyidagi kattaliklarga bogʻliq grafigini chizing: tok kuchi 
I
, 
kuchlanish 
U
, tashqi zanjirdagi quvvat 
P
, toʻliq quvvat 
P
0
va zanjirning FIK 

---

99 
η
. 
R
ning qanday qiymatida tashqi zanjirdagi quvvat eng katta qiymatga 
erishadi? Bunda zanjirning FIK qanday boʻladi? 
629.
Kalit ulangandan keyin kondensatorning razryadlanish vaqtini hisoblang 
(rasmga qarang). Kondensator sigʻimi 
C
, zanjirning qarshiligi 
R
. Konden-
satordagi 
U
kuchlanishning vaqtga bogʻliq grafigi qanday koʻrinishda 
boʻladi? 
629-masalaga. 
630-masalaga. 
630.
Reostatning qarshiligi 
R=16 Om
. Manbaning EYuK 
Ԑ=12 V
, ichki qarshiligi 
r=2 Om
(rasmga qarang).
l
x
L

nisbat orqali quyidagi kattaliklarni 
ifodalang: manbadan oʻtuvchi tok kuchi 
I
; manba qutblaridagi kuchlanish 
U
; 
reostatda ajraluvchi quvvat 
P
. Mos grafiklarni chizing.