Umumiy fizika kursidan masalalar to’plami

 
OʻZGARMAS TOK QONUNLARI 
Zanjirning bir qismi uchun Om qonuni 
547.
Mis sim oʻramining massasi 
m=300 g
va elektr qarshiligi 
R=57 Om
. Simning 
l
uzunligini va 
S
koʻndalang kesim yuzasini aniqlang. 
548.
Tok zichligi 
j
deb oʻtkazgichdagi tok kuchining oʻtkazgich koʻndalang kesim 
yuzasiga nisbatiga aytiladi: 
I
j
S

. Tok zichligini oʻtkazgichdagi 
E
elektr 
maydon kuchlanganligi va oʻtkazgichning 
ρ
solishtirma qarshiligi orqali 
ifodalang. 
549.
Oʻtkazgichning 
R
x
qarshiligini aniqlash uchun quyidagi ikki chizmalarning 
biridan foydalaniladi (rasmga qarang). Oʻtkazgich qarshiligi quyidagi formula 
orqali aniqlanadi: 
R
x
=U/I
, bu yerda 
U
– voltmetr koʻrsatkichi, 
I
– ampermetr 
koʻrsatkichi. Qaysi chizmada katta qarshiliklarni aniqlashda kamroq xatolikka 
yoʻl qoʻyiladi? Kichik qarshiliklarni aniqlashdachi? Voltmetr 
R
V
va 
ampermetr 
R
A
qarshiliklarini bilgan holda, bu chizmalar yordamida 
R
x
qarshilikning qiymatini yanada aniqroq aniqlash formulasini keltirib 
chiqaring. 
549-masalaga. 
552-masalaga. 
550.
Oldingi masalada 
R
x
qarshilikni aniqlash uchun ikkinchi chizma tuzildi. 
Ampermetr 
I=2,0 A
tokni, voltmetr esa 
U=120 V
kuchlanishni koʻrsatdi. Agar 
voltmetrning qarshiligi 
R
V
=3,0 kOm
boʻlsa, 
R
x
ni aniqlang. 
R
x
=U/I
formuladan foydalanilsa, qanday 
ΔR
x
xatolikka yoʻl qoʻyiladi? 
551.
Qanday qilib voltmetr, mikroampermetr va ichki qarshiligi noma’lum boʻlgan 
EYuK manbai yordamida qarshiligi voltmetrning 
R
V
ichki qarshiligiga yaqin 
boʻlgan noma’lum qarshilikni aniqlash mumkin? 

---

88 
552.
Plastinalari bir-biridan 
d=2,0 mm
masofada joylashgan
10 cm x 10 cm
oʻlchamli kvadrat boʻlgan yassi kondensator 
U=750 V
li doimiy kuchlanish 
manbaiga ulandi (rasmga qarang). Plastinalar orasidagi fazoda qalinligi 
2,0 
mm
boʻlgan shisha plastina oʻzgarmas 
v=40 cm/s
tezlik bilan harakatlanadi. 
Bunda zanjirda qanday tok oʻtadi?