Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Aeromonas salmonicida
bakteriyasi 
uzunligi 
1.7-2.7x1 mkm. Bu fakultativ aerobning qulay o ‘sishi 18-25°C.
Epizootologik m a’lumotlar. Losossimon baliqlarning 
barcha 
turlari furunkulyoz kasalligiga beriluvchan boiib, lekin 
soy 
va 
kamalaksimon forel, gorbusha, ketalar kasallikka beriluvchan emas. 
Asosan ikki yoshli baliqlar, ikra tashlash davrida kasallanadi. Yosh 
baliqchalar kasallikka karri chalinadi.
Epizootiya yoki enzootiya asosan bahor va yozda kelib chiqadi. 
7 °C dan past haroratda kasallik latent holatda boiadi. Infeksiya 
qo‘zg‘atuvchisining o ‘chog‘i kasal baliqlar va bakteriyalarga
72

---

beriluvchan baliqlar, qo‘zg‘atuvchisi suvga yashirin mahsulotlar va 
ekskrementlarni chiqarib yuboradi.
Kasallik kasallikka beriluvchan xo'jaliklardan umurtqasiz 
hayvonlar ozuqalaridan, ikralaridan va kasallangan baliqlami 
nazorat qilinmasdan tashish vaqtida tarqaladi. Zararlanish suv 
tashishdan, inventarlardan, tirik baliqlami tashiydigan idishlardan 
hamda zararlangan tuproqdan boshlanadi.
Patogenez 
va 
kasallik belgilari. 
Qo!zg‘atuvchi qonga kiradi 
(baklerimiya), tezda to'qima va organlar bo‘ylab tarqaladi va u 
yerda ko‘paya boshlaydi. Ular glikoproteid tabiatli endotoksinlar 
ajratib chiqarib, organizmning zaharlanishiga olib keladi. Inkubat­
sion davri harorat 15-21 °C da 7 kunga yaqinni tashkil qiladi.
Furunkulyoz ikki xil formada namoyon boiadi: ichak va 
muskul. Ba’zan qo‘shilgan shakli kuzatiladi. Muskul formasida 
suyak muskullarida boilinglar tipida furunkulyoz hosil boiadi. Ular 
kichik, qalin yoki yirik va yumshoq boiishi mumkin. Boilinglar 
to‘q qizil rangli yiringlami o ‘z ichiga oladi, ularning ichida 
ommaviy bakteriyalami ko‘rish mumkin.
Ichak formasida o ‘tkir ichak giperemiyast kuzatiladi va anusdan 
qon va yiringli massalami ajratib chiqaradi. Oistologik tadqiqotlar 
natijasida bakteriyalaming to‘planishidan buyraklaming chirishi, o ‘t 
pufagi atrofiyasi, muskullarda, suzgich pufagi devori va mushak- 
larda peteksiyalar paydo boiishi aniqlangan.
Tashxis 
qo‘zg‘atuvchilar ichki organlarda va furunkulyoz bilan 
zararlangan baliqlami patologoanatomik yorib ko‘rish va klinik 
belgilari asosida qo‘yiladi.