O. X. Xamidov

Daromadlarni taqsimlashda tengsizlikning ijtimoiy chegaralariga rioya eta 
olmaslik.
 
Sayyohlik bozorining
 
ma’naviy talablarga neytral munosabatda bo’lishi, 
kim va qancha to’lashiga ko’ra moddiy boyliklarning taqsimlanishi hamda odatda 
bozor sub’ektlarining yangi daromadlari avval olingan foydani kapitallashtirish 
natijasi bo’lganligi sababli bozor tizimi boyliklarni bitta polyusda (qutbda) va 
kambag’allikni boshqasida jamlash yo’nalishiga ega. Bu olinadigan daromadlarni 
taqsimlash monopoliyaga aylantirishning kuchayishi bilan bosiladigan sayyohlik 
bozorida o’ta muhimdir. 
Bozorning tashqi ta’sirlarni (eksternaliyalarni) bartaraf eta olmasligi.
 
Eksternaliya boshqa shaxslar yoki tashkilotlarning faoliyati natijasida yuzaga 
keladigan salbiy ta’sirlardan olinadigan qo’shimcha foyda yoki zarardir. 
Eksternaliya daromad oladiganlarning faoliyati natijasi emas. Ijobiy ek-
sternaliyalarga misol tariqasida sayyohlik ob’ekti qurilgan restoranga kiruvchilar 
soni va narxlarning oshishini ko’rsatish mumkin. Restoran egasi tashrifchilarga 
taklif etiladigan taomlarning narxi oshishiga hech qanday harakat qilmadi, uning 
daromadi oshishi boshqa xo’jalik yuritish sub’ektlarining faoliyati natijasida sodir 
bo’ldi, masalan, shahar rahbariyati sayyohlik ob’ekti quruvchilari. Salbiy 
39
 Жукова М Л .
Индустрия туризма: менежмент организации. - М .: Финансы и статистика, 2002.

---

121 
eksternaliyalar ham bo’ladi (masalan, yaqinida temir yo’li qurilgan sanatoriyaga 
keladigan kishilar soni kamayishi). 
Bozorning taklif etiladigan sayyohlik mahsulotlari sifatini nazorat eta 
olmasligi. Bozorning ushbu “muammosi
s
ayyohlik sohasida juda muhimdir 
(chunki, masalan, Rossiyada tushayotgan da’volar va norozi mijozlarning shikoyati 
bo’yicha sayyohlik sohasi faqat moliya sug’urta sohasidan ortda qoladi), chunki 
sotiladigan sayyohlik xizmatlarining sifati doim ham bir xil emas; yana bir sababi, 
bu xizmatni almashtirib yoki qaytarib berib bo’lmaydi, chunki vaqt bo’yicha 
muayyan davomiylikka ega (buzilgan dam olishni hech nima bilan almashtirib 
bo’lmaydi). 
Davlatning Rossiyadagi xizmat ko’rsatish sohasini tartibga solishda qay 
darajada ishtirok etishi kerak, degan masalani hal etish oddiy mulohazaga tayanishi 
lozim: davlat sayyohlik bozori qila olmaydigan ishni qilishi kerak. O’z navbatida, 
davlat sayyohlik bozori o’z “muammolarini” aniqlagan joyga diqqatini qaratishi 
kerak».