Psixologik trening asoslari

 
3.Shaxsni rivojlantirish treninglarining maqsadi. 
Psixologiya sohasida 
tadbiq qilinayotgan barcha treninglarni asosiy mohiyati shaxsni barkamol qilib 
shakllantirishga qaratilgan bolib, muloqotchanlikni rivojlantiruvchi, proffesional 
faollikni ta’minlovchi, xulq – atvorni shakllantiruvchi, ahillashtiruvchi, 
psixoemotsional turg’unlikni hosil qiluvchi kabi barcha trening mashg’ulotlarini 
qamrab oladi. Shaxsni rivojlantirishga qaratilgan treninglar har xil vaziyatlarda 
yashaydigan, ishlaydigan shaxsning e'tiqodi, ko'nikmasi va strategiyasini 
rivojlantiruvchi treninglar qatoriga kiradi.
Shaxsni barkamollashtiruvchi treninglar - bu shaxsiy salohiyatni 
rivojlantirishga hissa qo'shadigan ko'plab xilma-xil mashg'ulotlar to'plami. Keng 
ma'noda, shaxsiy rivojlanish bo'yicha trening shaxsiy rivojlanish bo'yicha 
mashg'ulot bilan bir xil. Shunga ko'ra, bu trening kurslari (bilim va 
rivojlantiruvchi ko'nikmalar bilan ta'minlash), qadriyatlar va e'tiqodlar bilan 
ishlaydigan treninglar va ishtirokchilarning holatiga ta'sir ko'rsatadigan 
mashg'ulotlarni o'z ichiga oladi, natijada trening ishtirokchilari shaxsiy 
potentsialini oshirsa: oldinga va muvaffaqiyatli harakat qilish qobiliyatini o'z 
ichiga oladi. 
Shaxsiy o'sish bo'yicha shaxsiy ko'nikmalar va treninglar 
Tor, o'ziga xos ko'nikmalarni rivojlantiradigan mashg'ulotlar (klaviaturada 
ko'r-ko'rona yozish, mashina haydash, tovarlarni to'g'ri tartibga solish) bu oddiy 
mahoratli mashg'ulot, ammo shaxsiy o'sish bo'yicha mashq emas. Agar 
mashg'ulotda odamga "boshini burish" va shaxsiy qarorlar qabul qilish, hayotga 
ijobiy munosabatda bo'lish va muammolarni konstruktiv hal etish ko'nikmasi, 
ma'suliyat va intizom mahoratini rivojlantirish o'rgatilsa, bu oddiy mahorat 
mashqlari emas, balki shaxsiy o'sishga o'rgatishdir. Ushbu universal ko'nikmalar 

---

160 
insonning shaxsiy imkoniyatlarini o'zgartiradi, unga boy hayot istiqbolini ochib 
beradi.
Shaxsni rivojlantirish treninglarining maqsadi ishtirokchilarga o'zlarini 
tushunishga yordam berishga, turli vaziyatlardan chiqish yo'llarini topishga, 
shaxs sifatlarini rivojlantirishga qaratilgandir.
Shaxsni rivojlantiruvchi trening mashg'uloti ishtirokchilarining muayyan 
ko'nikmalari va xulq-atvorini muntazam ravishda takomillashtirish, sayqallash 
va 
rivojlantirishga 
qaratilgan. 
Shaxsni 
rivojlantiruvchi 
treninglarning 
maqsadidan kelib chiqib, trening guruhi vazifalarini quyidagicha belgilashni 
taqozo etadi:
• guruh a'zolarining psixologik muammolarini o'rganish va ularni echishda 
yordam berish; 
• sub'ektiv farovonlik va ruhiy salomatlikni yaxshilash; 
• odamlar bilan yanada samarali va hamjihatli aloqa uchun zamin 
yaratishga xos bo’lgan shaxslararo o'zaro munosabatlarning psixologik belgilari, 
mexanizmlari va samarali usullarini o'rganish; 
-
ichki va xulq-atvor o'zgarishlari asosida hissiy buzilishlarni to'g'irlash 
yoki oldini olish uchun ishtirokchilarning o'zini o'zi anglashi va nazorat qilishini 
rivojlantirish; 
• shaxsni rivojlantirish, ijodiy potentsialni ro'yobga chiqarish, hayotning 
maqbul darajasiga erishish va baxt va muvaffaqiyat hissini shakllantirish kabi. 
Psixologik adabiyotlarda trening mashg'ulotlarining turli xil tipologiyalari 
taqdim etilgan. Jumladan, A.I. Paley tomonidan mashg'ulotlarning uchta sinfi 
ajratib ko’rsatilinadi: 
-
Sub’ekt – sub’ekt - turli xil o’zgartirishlardagi ijtimoiy-psixologik 
treninglar. 
-
Sub’ekt - ob'ekt - intellektual tayyorgarlik, uning maqsadi shaxsning 
intellektual salohiyatini rivojlantirish, kasbiy va shaxsiy muammolarni hal qilish 
samaradorligini oshirishdir. 
-
Saxsni o’zini – o’zi o’zgartirishga qaratilgan treninglar turi.
Trening mashg’ulotlari ichida shaxsni rivojlantiruvchi quyidagi shakllari 
ham alohida ajratilinadi:
1.Trening - o’qitishning oziga xos shakli sifatida
2.Trening - shaxsni tayyorlash sifatida (o'zini tutish, muloqot, ommaviy 
nutq, taqdimot, stressni boshqarish, rahbar kabi).
3.Trening - faol o'rganish shakli sifatida, maqsadi asosan psixologik 
bilimlarni uzatish, shuningdek, ma'lum ko'nikmalarni rivojlantirishdir. 

---

161 
4. Trening - ishtirokchilarning o'zini oshkor qilishi uchun sharoit yaratish 
usuli sifatida (o'z-o'zini anglash, shaxsiy o'sish bo'yicha mashg'ulotlar).