Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
DAVLAT BOSHQARUVIDA AKTNI QO‘LLASHDA YUZAGA KELADIGAN 
MUAMMOLAR VA ULARNI BARTARAF QILISH YO‘LLARI 
T.B. Djurayev (TATU, Axbopot texnologiyalar kafedrasi, assistent) 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “O’zbekiston Respublikasining milliy axborot-
kommunikasiya tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to’g’risida” 2013yil 27 iyundagi 
PQ-1989-son qaroriga muvofiq 1-yanvar 2014 yildan davlat va xo’jalik idoralari boshqaruvida 
hamda hududiy xokimiyatlar faoliyatiga zamonafiy axborot kommunikatsiya texnologiyalarini 
joriy etish va rivojlantirish samaradorligini baxolash reyting tizimi tasdiqlandi va joriy etildi.
Har qanday jamiyatda davlatning roli masalasi dolzarb bo‘lib kelgan. Bu masalaning 
muhimligini hisobga olib, bozor iqtisodiyotiga o‘tishning o‘zbek modeli va demokratik jamiyat 
barpo etishning asosiy prinsiplaridan biriga jamiyatning barcha sohalarida islohotlarni amalga 
oshirishda davlatning etakchilik roli prinsipi asos qilib olinadi. 
O‘zbekistonda davlat rivojlanishini o‘zgartirishga ijtimoiy yo‘naltirilgan bozor 
iqtisodiyotiga va fuqarolik jamiyatiga bosqichma-bosqich o‘tish asosida amalga oshiriladi. Bu 
xolatda o‘zgarishlarning jiddiy ijtimoiy-iqtisodiy larzalarining oldini olish uchun davlat 
boshqaruvining hususiyatlari va usullarini o‘z vaqtida qayta qurishi, ularni zamonaviylashtirishi 

---

126 
juda xam muhim jarayondir. Buning uchun davlatdan yangi bosqichga o‘tish yo‘lini belgilab 
beradigan dasturni ishlab chiqish talab qilinadi. Shu yondashish shakllangan demokratik 
an’analarga ega bo‘lgan mamlakatni namoyon qiladi. Bu esa rivojlangan mamlakatlar tajribasida 
o‘z isbotini topgan. 
Jahon tajribasi tahlili va jamiyatimizning rivojlanishi hususiyatlarini tahlil qilish ijtimoiy 
xayotda davlatning roli masalasi to‘g‘risidagi masala o‘z asosiga ko‘ra inson faoliyatining asos 
bo‘luvchi shart-sharoitlarini tushunishga tayangandagina uni qoniqarli hal etish mumkinligini 
isbot qila oladi. Shunga ko‘ra, hozirgi bosqichda davlat boshqaruvi tizimini isloh qilish zaruriyati 
va uning ustuvor yo‘nalishlari mana shu nuqtai nazardan baholanishi kerak. Ma’muriy 
islohotlarni amalga oshirish extiyoji mamlakatda amalga oshirilayotgan qayta o‘zgarishlar 
mantig‘idan kelib chiqib, bozor iqtisodiyoti rivojlanishi va qaror topishi, demokratik islohotlar 
amalga oshirilishi, parlament va sud islohotlarining amalga oshirilishi bilan davlat boshqaruvi 
organlari tizimida muqobil transformatsiyani amalga oshirish masalasi hal qilinishi bu vaqtga 
kelib asosiy mavzu sifatida namoyon bulmoqda. 
Davlat boshqaruvida axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini va tizimlarini joriy 
etishning Jahon hamjamiyatida shakllanayotgan tendensiyalari va tajribasi ushbu jarayonlarning 
ko‘plab jihatlari, eng avvalo aniq va muqobil tartibga solishni talab etishini yaqqol ko‘rsatadi. 
Bunga esa quyidagilar kiradi: 
-Har bir kishining davlat xokimiyati va boshqaruv organlarining umumfoydalana- 
digan axborot resurslari va axborot tizimlaridan axborotni erkin olishga bo‘lgan huquqini amalga 
oshirish; 
-Internet tarmog‘i yordamida amalga oshiriladigan biznes sub’ektlari va davlatning iqtisodiy 
faoliyatini huquqiy ta’minlash; 
- elektron xujjatlar aylanishining faoliyat ko‘rsatishi va axborot-kommunikatsiya tizimlarida 
aylanib yuradigan elektron xujjatlarning xaqiqiyligini tasdiqlash vositalaridan foydalanish 
tartibini belgilash; 
-axborot xavfsizligini, mahfiy axborotning ruxsat berilmagan kirishlardan ishonchli ximoya 
qilishni ta’minlash. 
-yoshlar uchun onlayn xizmatlarini targ‘ib etish rejasini tuzish. 
Tabiy holki, umuman jamiyatda axborotlashtirish sohasida qonunchilikni shakllantirish 
va takomillashtirish bunga asos bo‘luvchi jihat hisoblandi, chunki xuddi shu jamiyat, uning xar 
xil institutlari va fuqarolarning uzi davlat boshqaruvida elektron texnologiyalar joriy etilishini xis 
qilishlari va uning afzalliklarini o‘rgangan holda foydalanishlari kerak bo‘ladi. Davlat apparatini 
isloh qilish va tegishli jarayonlarni ishonchli normativ-huquqiy tartibga solishni ta’minlashning 
muhimligini inkor qilmagan holda biz baribir axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, tegishli 
infratuzilma va ushbu tizimlarda ishlash uchun professional tayyorlangan mutaxassislarning 
mavjudligi boshqaruvni “elektronlashtirish” tizimlarini joriy etish vazifalari muvaffaqiyatli xal 
etilishini ta’minlaydigan asosiy shart ekanligini e’tirof etishimiz kerak. 
So‘z nafaqat ushbu tizimlarni joriy etish haqida balki ko‘plab rivojlangan mamlakatlar 
tajribasi hozirgi dinamik rivojlanayotgan dunyoda AKT iqtisodiy rivojlanishining lokomotivi 
ekanligini, mamlakatga investitsiyalar jalb etilishiga, yangi ish o‘rinlari tashkil etilishiga, ilg‘or 
texnologiyalar ishlab chiqarishga va boshqaruvga tatbiq etilishiga, axborot ayirboshlashda, 
chiqimlar qisqartirilishiga bozor qatnashchilari o‘rtasida bitimlar sodir etilishiga kumaklashishini 
ko‘rsatadi. Shuning uchun xam O‘zbekiston xukumati mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy 
rivojlantirishning muhim ustuvorligi sifatida axborot-kommunikatsiya texnologiyalari joriy 
etilishini ajratib ko‘rsatadi. 
Davlat boshqaruvida AKT tizimlarini joriy etish uchun mamlakatda to‘lik faoliyat 
ko‘rsatuvchi infratuzilma haqida aytib o‘tishga xali bor. Sababi davlat boshqaruvi organlarining 
korporativ tarmog‘i, elektron xujjatlar aylanish tizimi, fuqarolar va biznes sub’ektlarining 
axborotni avtomatlashtirilgan tarzda qayta ishlash tizimlari shakllanish bosqichini o‘tamoqda. 
Davlat boshqaruvida AKTni joriy etishga umumiy tayyorgarlik to‘rt mezonidan uchta 
eng muhimi bo‘yicha mamlakat prinsipial jixatdan ushbu texnologiyalarni joriy etishga 

---

127 
tayyorgarlik darajasiga ega. Turgan gapki, bular bir kunda hal bo‘ladigan vazifalar emas. Bularni 
mamlakatda AKT rivojlanishi darajasi va tendensiyalaridan kelib chiqqan holda faqatgina 
nazariy ko‘rib chiqish mumkin. Ammo, davlat boshqaruvida AKT tizimlarini tashkil etish va 
rivojlantirishning konseptual yondashuvlari va Jahon tajribalari bir qancha birinchi navbatda 
turgan vazifalarni ko‘rsatish imkonini yaratib beradi. Aholiga va tashkilotlarga xujjatlarning 
electron shaklda taqdim etish imkoniyatini yaratadi.