Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги термиз давлат университети

Математикани ўргатишда у тарбиявий чораларга ушбу омилларни 
киритади: 
1) болаларда ўқишга бўлган қизиқиш, билим ва кўникмаларни 
шакллантириш; 
2) машғулот жараѐнига бўлган масъулиятлиликни тушунтириш; 
3) ўз кучига, қобилиятига бўладиган ишончни тарбиялаш; 
4) ,,Математика кейинги босқич учун замин" эканлигига ишончлиликни 
тарбиялаш. 
Математик тушунчаларни шакллантиришда С. И. Шварсбурд қуйидаги 
компонентларни ажратади: 
а) кенг қамровли тасвирлашни ривожлантириш; 
б) асосийни танлай билиш, абстракт фикрлашни билиш; 
д) аниқ ҳолатдан саволни математик ифодалашга ўтишни билиш; 
е) таҳлил қилишни, аниқ ҳолатларга бўлишни билиш; 
ф) илмий хулосаларни аниқ материалда ишлашни билиш; 
г) математик масалани ечишда тоқат қилишни билиш, дедуктив фикрлаш 
кўникмаларини ҳосил қилиш; 
ҳ) янги саволларни бериш (қўйиш)ни билиш. 
Демак, илк математик қобилиятлар шундай инсоний хусусиятлар орқали 
ифодаланадики, улар математика илмида юқори ижодий фаолият кўрсатишга 
имкон яратади. 
Билим ва кўникмаларни ўрганувчиларнинг кўпчилиги билиш бу математик 
масалада қўйилган мақсадга муваффақиятли эриштирувчи билим ва 
кўникмаларга асосланган инсоний қобилиятдир. 

---

25 
,,Билиш"нинг айни шундай ифодаланиши ушбу изланишда кўрилмоқда. 
,,Кўникма" боланинг масалани ечишдаги шахсий тажрибасида ифодаланувчи 
фаолият деб кўрилади. Билимни ўзлаштириш ҳамда билим ва 
кўникмаларнинг 
шаклланиши 
ўртасидаги 
боғланиш 
болаларнинг 
билимларига асосланган билим ва кўникмаларни эгаллашда кўрилади. Ушбу 
кўникма ва билимлар ҳисобида болаларда янги билимлар, тушунчалар 
ўзлаштирилади. 
И. А. Маркушевич мактабгача таълим олдида турган асосий вазифа 
болаларда математик тушунчаларни ривожлантиришдир дейди. И. А.