Menejment nazariyasi


M enejm entning asosiy tam oyillari



Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/168
Sana14.07.2022
Hajmi5,22 Mb.
#795289
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   168
Bog'liq
MENEJMENT NAZARIYASI a3bb8 [Unlocked by www.freemypdf.com]

4.3. M enejm entning asosiy tam oyillari
Tamoyil - bu faoliyat yuritish, xulqning asosiy qoidasi, yetak- 
chi g'oyadir. Ilm iy adabiyotlarda odatda m enejm ent tam oyillari 
deganda iqtisodiyotga rahbarlik qilishda asoslaniladigan asosiy 
qoida, yo‘l-yo‘riq, hulq m e’yorlari tushuniladi. M enejm ent tam oyil­
lari iqtisodiyot qonunlari ta ’siri natijasida m enejm ent usullariga 
bog'liq hodisalar m ohiyatini aks ettiradi. M enejm ent m exanizm i 
sxemasini quyidagicha ifodalash m um kin:
Q o n u n la r ---- Tam oyillar ----- U sullar 
----- Uslublar
M enejm ent tamoyillari o'zaro bog'liq va birgalikda qo'llanilishi 
lozim .
Asosiy tam oyillarga quyidagilar kiradi.
/. 
Menejmentda yakkaboshchilik va kollegiyalik tamoyili. 
Yakkaboshchilik tamoyili bevosita ishlab chiqarishda ishlab chiqarish 
personali azolarining yagona rahbar buyruqlariga q at’iy bo'ysuni- 
shini talab qiladi. Yuqori darajadagi rahbar quyi b o'g'in rahbari 
vakolatiga kiruvchi masalalarni hal etmasligi lozim. Bu tamoyilni 
am alga o s h iris h n in g asosiy sharti har bir ijro c h in in g h uq uq, 
burch, m ajburiyatlarini qat’iy belgilab qo'yishdir. Yagona boshchi- 
lik, kollegiallik qabul qilinadigan qarorlar oshkoraligi bilan qo'shib 
olib borilishi kerak. Kollegiallik intizom , rahbar, yagona shaxs iro- 
dasiga s o 'z s iz b o 'y su n is h bilan birga a m a lg a osh ish i kerak. 
Demokratiya, oshkoralik har bir kishiga o'z fuqarolik qarashlarini 
namoyon qilish, m enejm ent qarorlarini ishlab chiqish va qabul qil­
ishda faol qatnashish uchun imkon yaratadi.


2. Ilmiylik tamoyili.
Menejment tamoyillari orasida valyutarizm- 
ni inkor qiluvchi har bir rahbar iqtisodiy qonunlar, jam iyat rivo- 
jlani-shining obyektiv yo'nalishlari, bu sohada m illiy va chet el 
tajribasi-ni qo'llashini taqozo qiluvchi o‘rin egallaydi.
3. Rejalilik tamoyili.
B ozor iqtisodiyo ti sharoitida ishlab 
chiqarishni rejali boshqarish, biznes va strategik rejasini tuzish iqti­
sodiy siyosatlarni amalga oshirishning m uhim shartidir. Bu tamoyi! 
ishlab chiqarish riv o jla n is h in in g uzoq m udd atga m o 'lja lla n g a n
yo‘nalishlari, sur’atlari va nisbatlarini belgilashni ifodalaydi.
Ishlab chiqarishni rejalashtirish m e n e jm en tn in g asosiy vazi- 
falaridan biridir. U iqtisodiy qonun, ishlab chiqarishning hozirgi 
h o la tin i ilm iy ta h lil etish, e h tiy o jla r n in g istiq b o lin i an iq la sh , 
texnikaviy va tashkiliy qarorlar qabul qilish asosida amalga oshiri- 
ladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida strategik rejalashtirish u yoki 
bu tarmoq rivojlanishining maqbul nisbatlarini, eng m uhim i, resurs- 
lardan samarali foydalanish yo'llarini belgilovchi iqtisodiy rivojlanish 
parametrlarini aniqlash m uhim aham iyatga ega bo'ladi.
4. Menejment shakl va usullarini takomillashtirib borish 
tamoyili.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida m enejm entning uch shakli 
mavjud: xususiy, jamoa, davlat boshqaruvi. M enejm entning xususiy 
shaklida mulkdor yakka o‘zi qaror qabul qiladi va butun ish uchun 
javobgar bo'ladi. M enejm ent xususiy shaklining ijobiy tomoni mulk 
egasi ishlar borishini o‘zi to'liq nazorat qilish imkoniyatiga egaligi, 
kamchiligi esa, sarm oyaning uncha katta bo'lm asligi va bir kishi 
m enejm entning turli vazifalarini bajarishga majburligidir. M ulkdor 
m enejm entning barcha vazifalarini am alga oshiradi: rejalashtirish, 
tashkil etish, rag'batlantirish, yo'qotish, zarar va boshqalarga shax- 
san javobgar bo'ladi. Kuchli raqobat sharoitida mulkdor sinmasligi 
uchun doimo o‘z bilimlarini ko'paytirib, m enejm ent usullarini ta­
komillashtirib, ya’ni ishchilarga ta’sir etish yo'llarini bozorda mavjud 
holatga mos ravishda o'zgartirib borishi kerak.
M enejm entning jam oa shaklida ikki yoki undan ko'p jism oniy 
va yuridik shaxslar m enejm ent qarorlarini birgalikda qabul qiladi- 
lar va korxona yoki aksiyadorlar jam iyati faoliyati uchun javobgar 
bo'ladilar. Sherikchilik nisbatan malakali boshqaruv qarorlarini qabul 
qilishga, m e ne jm e n tn in g xususiy shakli esa kam chiliklarini bar-


taraf etishga imkon yaratadi. M enejm ent jam oa shaklining afzalligi 
sheriklarning aksiya sotish yo‘li bilan qo‘shim cha sarmoya jalb 
qilish imkoniyatiga ega bo'lishidadir. M enejm entning jam oa shakli 
direktorlar kengashi tomonidan amalga oshirilib, u asosiy menej­
ment siyosatini va m enejm entning majud vaziyatga mos iqtisodiy, 
tashkiliy-boshqaruvchilik, ijtimoiy-psixologik, huquqiy usullarini tan- 
laydilar. M ene jm ent jam oa shaklining asosiy kam chiligi barcha 
sheriklar - aksiya egalari boshqaruvda va korxona faoliyatini na- 
zorat qilishda qatnasha olmaydi. U n in g yana bir kamchiligi - kor- 
poratsiya, aksiyadorlik jam iyati yoki korxona aksiyadorlaridan «ikki 
yoqlama» soliq olinishidir, chunki korxona foydadan, aksiyadorlar 
esa qo'shimcha ravishda dividentdan soliq to‘laydilar.
Davlat boshqaruv shakli davlat yoki m ahalliy m ulk bo'lgan 
korxonalarda amalga oshiriladi. Davlat bu korxonalar faoliyati uchun 
to'liq javob beradi.
5. Kadrlar tanlash va joylashtirish tamoyili.
Bozor iqtisodiyoti 
sharoitida kadrlarni tanlash va joy-joyiga qo'yish tamoyili m uhim
aham iyat kasb etadi. Bozor m unosabatlari boshqaruv kadrlariga 
qat’iy talablar qo'yadi, ularning ishbilarmonlik sifatlari, ishlab chiqarish 
oldida turgan masalalarni belgilaydi.
6. Agentlarning mustaqilligi va erkinligi tamoyili.
Bozorda 
agentlar faoliyati iqtisodiy javobgarlik bilan birgalikda amalga oshi- 
shi kerak.
7. Shaxsiy tashabbus tamoyili.
Bozorda ishbilarmon, omilkor, 
shaxsiy foyda uchun harakat qiluvchi, tadbirkor kishilar faoliyat 
yuritishi kerak.
8. Javobgarlik va tavakkalchilik tamoyili.
T adbirkor o'z 
faoliyati uchun javobgar bo'lishi, bunda m a’lum tavakkalchilik ham 
hisobga olinishi, ya’ni tadbirkorning o‘z huquq va majburiyatlari 
bo'lishi kerak.
Xulosa
M enejm ent asosida jamoa qonun tizimlari yotadi.
Iqtisodiyotni boshqarish tizim ida iqtisodiy qonunlar m uhim
rol o'ynaydi.


M e n e jm e n tn in g asosiy tam oyillari bo‘lib: yakka hokim lik va 
kollegial, ilmiylik, rejalashtirish, m enejm ent usullari va tizim larini 
takom illashtirish hisoblanadi.
Ishlab chiqarishni rejalashtirish m enejmentning asosiy funksiya- 
laridan biridir.
Strategik va innovatsion boshqaruv zam onaviy m enejm entning 
rivojlanishi uchun asosiy yo'nalish hisoblanadi.
0 ‘zbekistonda bozor m unosabatlarig a o'tish davrida davlat 
boshqaruv shakli asosiylardan hisoblanadi.

Download 5,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   168




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish