N. N. Azizxodjaeva tomonidan yozilgan bo‘lib, oliy maktab o‘qituvchilari pedagogik mahorati va pedagogik texnologiyalar zamonaviy muammolarini ochib beradi

«pedagogik madaniyat» 
term ini q o ‘llanadi.
Pedagogik m adaniyat kasbiy faoliyatning individual m azm uni bilan 
bog‘lanadi.
Pedagogik bilim donlik o ‘qituvchining yuksak natijalarga enshishini 
ta ’minlaydi.
Pedagogik madaniyat faoliyat va munosabatlarga estetik shakl beradi.
Pedagogik faoliyat pedagogik madaniyat tushunchasi tahlili omili bo‘lib 
xizmat qiladi.
Pedagogik madaniyat umuman madaniyatning namoyon boMishidir.
139

---

M adaniyat faoliyat jarayoni va natijasi o ‘laroq subyektning dunyo 
obyektlarini o‘zlashtira borishdagi barcha xatti-harakatlarini qamrab oluvchi 
sotsial hodisani bildiradi. M adaniyat inson yaratgan, shuningdek, qanday 
vosita va m etod bilan yaratgan barcha hodisalam i o ‘zida birlashtiradi.
Pedagogik madaniyatda, um um an madaniyatda boMganidek, predm et- 
hosila va texnik-texnologik jihatlar mavjud.
Pedagogik m adaniyat bir qator tizim hosil qiluvchi unsurlarga ega. 
Ularga quyidagilar kiradi:
Pedagogik loyihalash m adaniyati.
U obyektiv im koniyatlar bilan 
talab va istaklarni o ‘zaro nisbatlagan holda m aqsadni to ‘g‘ri tanlay olish, 
vazifalarni belgilab olish, ularning yechilish bosqichlarini rejalashtirish 
ham da zarur qurollarni tanlab olish malakasidir. Loyihalash madaniyatini 
nam oyish qilish bu ijodga, ya’ni favqulodda yangini yaratish, o ‘rnatilgan 
m e’yorlar va nam unalar chegarasidan chiqib keta olish qobiliyati hamdir.
Bilimlilik m adaniyati. U pedagogik bilim larning turli-tum anligi va 
pedagog tom onidan bu bilim larni egallanishini bildiradi.
D unyoqarash madaniyati. U ning darajasini aksariyat hollarda pedagog 
va o ‘qituvchining o ‘zaro m unosabatlari jarayoni va natijalari belgilaydi.
Turli nam unadagi dunyoqarashning mavjudligi, xususan, stixiyali, 
muntazam , ilmiy va mistik, irratsional, optimistik va pessimistik, dogmatik 
va tanqidiy, diniy, ateistik, ratsional va pedagogik faoliyat subyektining 
ham bir necha nam unasi borligini taqozo qiladi.
D unyoqarash m adaniyati fan, falsafa, din kabi m a ’naviy m adaniyat 
unsurlari bilan tanishish chog‘ida shakllanadi.
Pedagogik m adaniyatning yana bir unsuri fikrlash m adaniyatidir.
Fikrlash m adaniyati
ham kundalik hayot jarayonida odatdagi vositalar, 
ham maxsus vositalar (uning tarkibiga formal m antiqni o ‘rganish ham 
kiradi) da vujudga keladi.
His etish madaniyati.
U insonlar oliy kechinmalarining keng uyg‘unligi 
hosilasi bo ‘lib, ularsiz pedagogik jarayonda muloqotning bo‘lishi mumkin 
emas.
Baholash m adaniyati
u yoki bu sabab va hodisalar b o ‘yicha axloqiy, 
estetik, siyosiy, huquqiy, diniy yoki falsafiy xarakterdagi malakali hukm
chiqarish qobiliyatidir.
Muloqot madaniyati
pedagogik madaniyatning eng m uhim kompanenti 
b o ‘lib, u pedagogning o ‘quvchilar, o ta-o n alar ham da rahbariyat yoki 
quyi vazifa egallovchi shaxslar, shuningdek, pedagogik ish doirasidan 
tashqaridagi barcha insonlar bilan m uloqot qilish madaniyatlarini qamrab 
oladi.
Tashkiliy m adaniyat
ham pedagogik m adaniyat tizimiga kiradi va u 
o ‘qitish ham da tarbiya jarayonini pedagogik doiraning turli darajalarida
140

---

(ja m iy a itd a , o ‘quv y u rtla rid a , b o la la r g u ru h la rid a ) ta s h k il e tish
imkoniy^atini beradi.