Tadqiqotlari

Raqamli va statistik axborotlar 
Jadval va grafiklarda keltirilgan raqamli va statistika axborotini diqqat bilan 
o‘rganish lozim. Yolg‘on axborot odamni chalg‘itishi mumkin. Masalan, kichik 
hajmli tanlama to‘plamlardan olingan foizlar yoki tartibli ma’lumotlardan olingan 
o‘rtacha qiymatlarni olaylik. Afsuski, ma’ruzalarda bu turdagi axborot u qadar odatiy 
emas. 
Xulosalar va talqin qilish 
Tadqiqot davomida olingan dalillarni ob’ektiv va xolis bayon qilish kerak. 
Asosiy natijalarni talqin qilish natijalarning o‘zidan farq qilishi lozim. Natijalarni 
tushuntirishda foydalanilgan har qanday farazlar aniq belgilangan bo‘lishi lozim. 
Tadqiqot cheklovlarini ko‘rib chiqish zarur. O‘quvchi asosiy farazlar yoki taxminlar 
muayyan ko‘rsatilmagan holda qilingan tavsiyalar yoki har qanday fikrlarga 
ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lishi lozim. 
Natijalarning umumlashtirilishi 
Tadqiqotchi natijalar ishonchliligi va umumlashtirish mumkinligining isbot va 
dalillarini keltirishi lozim. Ma’ruzada unga nisbatan olingan ma’lumotlarni va 
cheklaydigan omillarni qo‘llash mumkin bo‘lgan maqsadli bosh to‘plamlar aniq 
belgilanadi. Natijalarni amalga oshirish mumkinligi, masalan, tanlama to‘plam tabiati 
va ko‘rkamligi, ma’lumot to‘plash rejimi va vaqti, shuningdek, turli xatoliklar muhim 
ahamiyat kasb etadi. O‘quvchi cheklaydigan omillarni batafsil ko‘rib chiqmasdan 
turib olingan dalillarni amalga oshirmasligi lozim. 
Butun axborotni ochib berish to‘liqligi 
Va nihoyat, o‘quvchi hisobot ruhi tadqiqotchilik usullari va natijalarning halol 
va to‘liq ochib berilishini ko‘rsatishiga ishonchi komil bo‘lishi lozim. Ayniqsa, 
mavjud bo‘lmagan qiymatlarni qayta ishlash, o‘lchash uchun foydalaniladigan va 

---

333 
tadqiqotchining sub’ektiv fikr-mulohazalariga tayanadigan usullar ma’lum bo‘lishi 
muhim ahamiyat kasb etadi. Agar salbiy yoki kutilmagan ma’lumotlar olingan bo‘lsa, 
ular haqida xabar qilish lozim. O‘quvchi hisobotdan o‘rin olmagan har qanday 
muhim axborotni so‘rab olish imkoniyatiga ega bo‘lishi lozim. 
Bu ko‘rsatmalardan foydalangan holda hisobotni diqqat bilan o‘qib chiqish 
mijozga tadqiqotni qo‘shimcha ishlashda ishtirok etishga yordam beradi.