Tadqiqotlari

 
Shkalalashtirish o‘lchanayotgan ob’ektlarning ketma-ketlik kiritilishini 
aniqlaydi. Shkalalashtirish o‘lchashning davomi desak ham bo‘ladi.
 
12.2. Shkalalarning asosiy turlari 
Kundalik hayotda ko‘pchiligimiz o‘zimiz bilmagan holda turli hil o‘lchov 
birliklariga duch kelamiz. Uyqudan uyg‘onib soatga qaraymiz, kofega kerakli 
miqdorda shakar solamiz, kechikmasligimiz uchun transport vositalarini tanlaymiz. 
Taksi yoki avtobusda qancha daqiqada yetib borishimizni mo‘ljallaymiz. Kechagi 
futbol qanday hisobda tugaganiga qiziqamiz va hk.... 
Biz o‘lchaydigan ko‘p narsalar aniq xisoblanib, ular pullar, bakdagi benzin, 
telefondagi to‘lov miqdori va boshqalarni bilgan holda hisoblab ularni 
kamchiliklarini va yetishmovchiligini bartaraf eta olamiz. 
Ammo qanday qilib, insonlarning oddiy saqichga bo‘lgan munosabatlarini 
o‘lchash mumkin ? 
O‘smirlarning husnbuzarga qarshi vositalarga qiziqishinichi ? 
Oilalarning ijtimoiy holatinichi ? 
Ushbu omillarni o‘lchash va ularni tartibga solish uchun bir qancha 
axborotlardan foydalanishimiz va to‘plashimiz zarur. Har bir insonning biror bir 

---

262 
tovarga yoki xizmatga bo‘lgan shahsiy munosabatini bilish oson emas. Chunki har bir 
iste’molchining yashash tarzi, didi, istagi va xoxishlari jihatdan ularni ehtiyojlarini 
bir-biriga yaqinlik va o‘xshashlik hususiyatlaridan segmentatsion yondashuv orqali 
ifodalanadi.
12.1.-rasm. Iste’molchining segmentatsion o‘lchov birligi 
Lekin bozor segmentatsiyasini aniqlagan va ularni guruhlarga bo‘lib o‘rgansa 
ham, ularning ehtiyojlarini o‘lchash bir muncha mushkul masala hisoblanadi. 
Shuning uchun biz, shkalalashtirishning turlari bilan tanishib chiqamiz. 
Yuqorida qayd etganimizdek, shkalalashtirish bir necha turlarga bo‘linadi. Quyidagi 
12.2-rasmda aks ettirilgan.