Tadqiqotlari

12.4-jadval 

---

265 
Nisbiy shkalalashtirishning qiyosiy jihatlari 
10
 
20
 
30
 
40
 
50
 
“dr. pepper” 
 
“soke” 
“sprite” 
“seven up” 
“PEPSI”
Jadvaldan ko‘rinib turibdiki, iste’molchi o‘ziga yoqqan ichimlikni qiyosiy 
jihatda baholaydi. Ya’ni ichimliklarga nechchi ballik baholash usulini taqdim 
qilsayam, u o‘ziga yoqqan ichimlikni nisbiy shkalalashtirish tizimida yuqori ballni 
tanlaydi. 
4. Tartibli shakalalashtirish turi – ob’ektning reytingi orqali tartib raqamini 
belgilaydi. Ushbu holda biron bir ob’ektning boshqa ob’ektga nisbatan berilgan 
tavsifnomasiga (xarakteristikasiga) qarab belgilanadi. Masalan: “Shahrimizdagi qaysi 
restoran Sizningcha birinchi beshtalikka kiradi?” 
Shunday qilib, shakalalashtirishning turlari tadqiqotchi va izlanuvchilar uchun 
kerakli va yetarli aniq ma’lumotlar uchun juda katta foyda keltiradi desak 
adashmaymiz. Chunki, ushbu ma’lumotlar orqali bitta ob’ekt uchun muntazam 
ravishda kerakli ma’lumotlarni yangilab turish va kuzatish orqali izlanuvchiga 
ob’ektning kamchiliklari yoki to‘siqlarni bartaraf etishga yordam beradi. 
12.3. Shkalalashtirish usullarini qiyoslash 
Yuqoridagi bo‘limda biz shkalalashtirishning to‘rtta usullarini ko‘rib chiqdik. 
Ya’ni, nominal, tartibli, intervalli va nisbiy usullardir. Ushbu usllurga tegishli o‘lchov 
birliklari va qiymat darajasi orqali qiyoslanadi va taqqoslash darajalari belgilanadi. 
12.5-jadval
 
Shkalalashtirish usullarini o‘lchovlari 
 
ShKALA
TAQQOSLOVChI 
BIRLIGI
MISOLLAR
O‘RTAChA 
QIYMATI
NOMINAL
IDYeNTIFIKASIYa 
FOYDALANISh/ 
FOYDALANMASLIK 
MODA 

---

266