Aholini Ish Bilan Bandligining Shakllanishi Va Mohiyati

International Conference on Applied Sciences, 
Conference is organized in the 
London
, 
United Kingdom 
on 24-25
th
 September 
http://papers.online-conferences.com 
204 
Quyidagilar ish bilan ta’minlangan deb hisoblanadi: 
yollanib ishlayotgan, shu jumladan,, ishni to‘liqsiz ish vaqtida haq evaziga bajarayotgan, 
shuningdek, haq to‘lanadigan boshqa ishga, shu jumladan,, vaqtinchalik ishga ega bo‘lgan 
fuqarolar; 
betobligi, mehnat ta’tilida, kasbga qayta tayyorlashda, malaka oshirishda ekanligi, ishlab 
chiqarishni to‘xtatib qo‘yganligi munosabati bilan, shuningdek, qonun hujjatlariga muvofiq 
vaqtincha ish joyi saqlanib turadigan boshqa hollarda vaqtincha ish joyida bo‘lmagan fuqarolar; 
o‘zini ish bilan mustaqil ta’minlayotgan fuqarolar, shu jumladan,, yuridik shaxs tashkil qilmagan 
holda tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanayotgan fuqarolar, kooperativlarning a’zolari, fermerlar 
va ularning ishlab chiqarishda qatnashayotgan oila a’zolari; 
Qurolli kuchlarda, Milliy xavsizlik xizmati va ichki ishlar organlari va qo‘shinlarida xizmatni 
o‘tayotgan, shuningdek, muqobil xizmatni o‘tayotgan fuqarolar; 
ta’lim to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq ishlab chiqarishda ajralgan holda ta’lim olayotgan 
fuqarolar; 
qonun hujjatlariga muvofiq faoliyat olib borayotgan jamoat birlashmalari va diniy muassasalarda 
ishlayotgan fuqarolar. 
Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi «Mehnat kodeksi»ga muvofiq quyidagi sabablarga 
ko‘ra vaqtinchalik ish joyida bo‘lmagan fuqarolarning ish joyi saqlanib qoladi va ular ish bilan 
ta’minlangan, deb hisoblanadilar: 
davlat va jamoat vazifalarini bajarayotgan vaqtda; 
ish beruvchi va mehnat jamoasi manfaatlariga doir vazifalarni bajarganda; 
jamiyat manfaatlariga doir harakatlar qilganda. 
O‘zini ish bilan mustaqil ta’minlaydigan fuqarolar toifasiga quyidagilar kiradi: 
tadbirkorlar; 
fermerlar va ularning ishlab chiqarishda ishtirok etayotgan oila a’zolari; 
dexqon xo‘jaligining ishlab chiqarishda qatnashayotgan oila a’zolari; 
kooperativlarning a’zolari; 
yozuvchilar, rassomlar va boshqalar. 
Iqtisodiy jihatdan faol bo‘lgan aholi uchun, shu jumladan,, ishsizlar uchun ish bilan ta’minlash 
maqomini belgilab olish muhimdir. Odatda besh maqom bor. 
Ish bilan ta’minlashning yuqorida keltirib o‘tilgan turlari aholining ishga bo‘lgan ehtiyoji bilan ish 
o‘rinlari o‘rtasidagi muvozanatni miqdor va sifat jihatidan ta’minlash holatini aks ettiradi, bunda 
jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti uchun qulay shart-sharoitlar yaratiladi. Bozor 
munosabatlariga o‘tish davri sharoitida mehnat samaradorligi ortib borishiga qarab, kasbiy mehnat 
bilan ta’minlanish darajasi umuman mamlakat bo‘yicha qisqarib boradi. Bunga sabab shuki, yuqori 
samarali iqtisodiyot nisbatan kamroq miqdordagi xodimlarga muhtoj bo‘ladi, shuningdek, aholida 
ijtimoiy foydali mehnatning boshqa turlariga qiziqish ortishi bilan uning ish o‘rinlariga bo‘lgan ehtiyoji 
ham kamayib boradi. 
Ish bilan ta’minlash munosabatlarini iqtisodiy, demografik va ijtimoiy jarayonlar taqozo qiladi. Uning 
iqtisodiy mazmunini xodim uchun o‘z mehnati bilan o‘ziga munosib tarzda yashashni ta’minlash, 

---