2-Mavzu. Dielektriklarning qutblanishi. Dielektriklarning elektr o‘tkazuvchanligi. Dielektriklarda energiya isrofi Reja

qutblangan dielektriklar
xisoblanadi. 
Н 
Н С Сl
H 
Xlorli metil 

=3
.
10
-30
Кл
.
м 
H 
H C Cl 
Cl 
Ikki xlorli metilen 

=5,1
.
10
-30
Кл
.
м 
H 
Cl C Cl 
Cl 
Xloroform

=6,2
.
10
-30
Кл
.
м 
Shuni aloxida ta’kidlash kerakki, ion bog’lanishli molekulalar qutbli bog’lanishlar 
qatoriga kiradi. Qutbli mоlekulaning elektr mоmenti 10-
30
kl

m atrоfida, qutbsiz 
mоlekulaniki esa 

0 bo’ladi. 
 
Dielektrikda qutblanish asоsan ikki turga: elektr maydоni ta`sirida juda 
tez 
sоdir bo’ladigan (elektrоn, iоn) va 
sekin
sоdir bo’ladigan, ya`ni sekin o’sib va 
sekin pasayadigan 
(relaksatsiya
) qutblanishlarga bo’linadi.
Dielektrik qutblanishining asosiy turlari. 
Dielektrikda kuzatiladigan qutblanish asosan 2 turga bo‘linadi: 
1.
Elektr maydoni ta’sirida juda 
tez
sodir bo‘ladigan 
qutblanish. 
Qutblanishning bu turi 
elektron - ion
turi deyiladi. Bu turdagi qutblanish 
nixoyatda tez o‘tadi. Shuning uchun dielektrikda elektr energiyasi sarflanmaydi. 
2.
Elektr maydoni ta’sirida dielektrikda 
sekin
o‘tib hamda sekin pasayadigan 
(relaksatsiya
) qutblanishlar. Bunda qutblanish asta-sekin sodir bo‘lib, dielektrik 
qiziydi va natijada energiya sarflanadi. 
Elektron qutblanish. 
Qutblanishning bu turi atomdagi elektron yoki ion 
qobig‘ining siljishi natijasida sodir bo‘lib, katta tezlikda (10-15 s) kechadi va 
qiymat jixatidan yorug‘likning singdirish ko‘rsatkichi kvadratiga (n 
2
) tengdir. 
Agar kondensator manbadan ajratilsa, elektron qobig‘i siljishi natijasida paydo 
bo‘lgan dipollar o‘sha zaxoti yoqoladi va agar manbaga ulansa, bir laxzada paydo 

---

bo‘ladi. Shuning uchun bunday dipollar bikr dipollar deyiladi va ularning paydo 
bo‘lish jarayoni