Hozirgi zamon tabiiy fanlar konsepsiyasi

M arkaziy O siyoda tabiatshunoslik fanining rivojlanishi. 
Osiyo xalqlari- 
ning d e h q o n c h ilik , chorvachilik, tibbiyot va b o sh q a sohalaridagi faoliya- 
tin i, ta b iiy h o d isalarn i tasvirlovchi m u q a d d a s k ito b la r m av ju d b o'lib, 
ulardan biri “ A vesto". U m ilo d d a n avvalgi 3000-vilning oxiri 2000-yilning 
b o sh larid a yaratilgan. U n d a M ark aziy Osiyo va q o 's h n i m am la k a tla rn in g
tabiiy resurslari, hayvonot va o 'sim lik lar dunyosi, tibbiyoti haqida m a ’lumot 
keltirilgan.
M ilo d d a n keyin Y evropada xristian dinining vujudga kelishi bilan t a ­
biiy fan lar inqirozga u ch rag an bir davrda, M arkaziy O siyoda u a nchagina 
rivojlanadi.
M a r k a z i y O s i y o o l i m l a r i t a b i a t f a n la r i, a y n i q s a b i o l o g i y a n i n g
rivojlanishiga ju d a katta hissa qo'shdilar. Chunonchi: 
Muhammad ibn Mirzo
Al—
X o ra zm iy ( 7 8 3 - 8 5 0 )
X o r a z n i d a t u g 'i l g a n b o 'l i b , B a g 'd o d d a g i
R a s ad x o n ag a boshchilik qilgan. U a l-F a rg 'o n iy bilan birga 1000 dan ortiq 
y u ld u zlarn i tek sh irg a n la r va u larning joylanish xaritasini tuzg an lar. Uning 
“ Y e r s u r a t i '- n o m li kitobida Afrika, Osiyo va Yevropa q i t ’alari an iq tavsif- 
langan.
10

---

Al—Xorazmiy 
tarixda birinchi b o 'lib A m u d a ry o va S irdaryoning Orol 
dengiziga qo'shilishini aytgan va shu bilan bir q a to r d a k o 'p g in a to g 'la r, 
daryolar, o k eanlarning tafsilotlarini o 'z kitoblarida b a y o n etgan.
K o in o t sirlarini o'r g an ish g a oid ijodlari u ning “ Z I J J I " ( “A s tro n o m i- 
y a “ ) asarida bayon etilgan. U shunga o'xshash o 'n l a b k ito b lar qoldirgan.
Ahmad ibn N asr Jayxoniy (8 7 0 —9 2 0 ) 
H in d is to n , M arkaziy Osiyo, 
X itoy o'sim liklari va hay v o n o t dunyosi h a q id a q im m a tli m a ’lu m o tla r
to 'p la g a n . U o'sim lik va h ayvonlarning tarqalishi, m ah a lliy xalqlar foy- 
d ala n a d ig a n o 's im lik va hayvonlar, ularning tabiatdagi a h a m iy a ti haqidagi 
m a ’lu m o tla rn i yozib qoldirgan.