Кино ва телевидениеда монтаж

Yorqinlashish 
Yorqinlashish bilan hammasi aksincha kechadi. Agar uni 
planning 
tugash 
qismida 
qo‘yadigan bo‘lsak, u holda 
tomoshabinda “kutilmaganda nimadir yuz berdi” degan taassurot 
uyg‘onadi. Uning ustiga ekran juda yorqinlashib ketadi va bu 
holat qorong‘u kinozalda o‘tirgan tomoshabinning ko‘zini 
qamashtiradi. Tomoshabin, bu holatda beixtiyor qo‘zlarini 
yopishga majbur bo‘ladi.

---

185
Agar yorqinlashish planning bosh qismiga qo‘yilgan bo‘lsa, 
u tomoshabin ko‘ziga yanada salbiyroq ta’sir ko‘rsatadi. Chunki 
undan avvalgi kadrlar qoramtirroq bo‘lgan bo‘lsa, uning ko‘z 
qorachiqlari qorong‘u kinozalda, qoramtirroq kadrni ko‘rish 
uchun yanada kengaygan bo‘ladi. Shu paytda birdaniga yorqin 
kadrning berilishi tomoshabin ko‘ziga bir muddat og‘riq beradi. 
Bu vaziyatda tomoshabin hech qanday taassurot olmaydi, faqat 
ko‘zidagi og‘riq va qamashishni his qiladi xolos. Bu tajribasizlik 
va bilimsizlik natijasidir. 
Hech qanday yorqinlashish oddiy qoronqulashish va 
perebivkaning o‘rnini bosa olmaydi. Yaxshisi yorqinlashish 
effektidan foydalanmagan ma’qul. Bu usuldan Artxaus
43
(Art 
House) yo‘nalishida ijod qiluvchi rejissyorlar o‘zlarining 
eksperimental mualliflik filmlarida ba’zan foydalanishadi. Lekin 
bu boshqa yo‘nalish. 
 
Наплыв - ohista almashinuv 
“Наплыв” so‘zi rus tilidan tarjima qilinganda ohista 
almashinuv ma’nosini beradi. Kino san’atida ekranda bir 
manzaraning ikkinchi manzara bilan sekin-asta almashinuvini 
ifodalaydi. Shundan kelib chiqib bu usuldi biz o‘zbek tilida 
“ohista almashinuv” deb nomlashimiz mumkin. 
Ohista almashinuv
ning davomiyligi rejissyorning o‘z oldiga 
qo‘ygan maqsadidan kelib chiqadi. Uning davomiyligi odatda 
yarim soniyada 2-5 soniyagacha bo‘ladi.