248
зарурияти сабаб бўлган эдики, бу ҳолат, шубҳасиз, ҳозирги англамдаги
модернизм ҳодисасининг анча кейин дунёга келганидан далолат беради.
Чунки фалсафий-адабий йўналишга айланган модернизм шунчаки
янгиликка
интилишни эмас, балки фалсафа, санъат ва адабиётда ўзигача
мавжуд бўлган барча ёндашувларни инкор этароқ юзага келди.
Агар олдинги модерн қарашлар эскича ёндашувларга нисбатан ўзининг
янгироқ ва илғорроқлигини таъкидлаган бўлсалар, кейинги модернизм
ўзидан бошқа барча қараш ва ёндашувларни инкор этди.
Бунинг устига,
инсоният XIX асрнинг охирларига қадар ҳам тафаккур ва тараққиётга
одамзотга фақат яхшилик келтирувчи эзгу ҳодиса сифатида қараб келди,
кўп жиҳатдан ўзи шундай эди ҳам. Айнан XIX аср адоғи, айниқса, биринчи
жаҳон урушидан кейин маънавият билан бақамти бўлмаган тафаккур ва
тараққиёт башарият учун нафақат эзгулик, балки улкан бир офат бўлиши
ҳам мумкинлиги аёнлашди. Айнан шундан кейин ва шу сабаб фалсафа
ҳамда ижтимоиётда модернистик қарашлар бўй кўрсатди.
Модернизм
эзгуликка умидсизликнинг натижаси ўлароқ дунёга келди. Шу боис унда
ишончсизлик ва инкор руҳи етакчилик қиларди. Фалсафадаги модернистик
қарашлар кўп ўтмай, санъат ва адабиётда намоён бўла бошлади. Шу тариқа
санъат тарихи ва тараққиётида чуқур из қолдирган ўзига хос босқич юзага
келди.
Кунботиш ўлкаларидаги назарий типологияга кўра, умуман, санъат,
хусусан, бадиий адабиёт тараққиёти тарихини шартли равишда а)
классик
адабиётгача бўлган босқич;
б)
классик адабиёт босқичи;
в)
Do'stlaringiz bilan baham: