O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti magistratura bo‘limi qo‘lyozma huquqida udk: 336. 71

17101
“Valyutalarning Spot kursi bo‘yicha savdosi Hisobvarag‘i” 
Kt 
45401
“Spot bitimi bo‘yicha xorijiy valyutalardagi foyda” 
yoki
, 
Dt 
55302
“Spot bitimlari bo‘yicha xorijiy valyutalardagi zarar” 
Kt 
17101 
“Valyutalarning Spot kursi bo‘yicha savdosi hisobvarag‘i” 
Bunda so‘m bo‘yicha bosh kitobdagi valyuta pozitsiyasi hisobvarag‘i chet el 
valyutasi bo‘yicha bosh kitobdagi valyuta pozitsiyasi hisobvarag‘ining yangi 
qoldig‘iga mos kelgunga qadar doimiy ravishda tartibga solinib turiladi. Debet 
yoki kredit buxgalteriya yozuviga muvofiq bunday tartibga solinish natijasida 
qayta baholashdan olingan foyda yoki zarar aniqlaniladi.
Asosiy vositalar va boshqa immobilizatsiya qilingan moddiy boyliklar 
(xo‘jalik inventari, materiallar, kam baholi va tez eskiruvchan buyumlar va 
boshqalar) ko‘rinishidagi aktivlar, shuningdek valyuta mablag‘lari hisobidan 
shakllangan nomoddiy aktivlar operatsiya amalga oshirilgan kundagi spot kurs 
bo‘yicha qayta baholanadi va so‘mning joriy kursi chet el valyutasiga nisbatan 
o‘zgarishi tufayli o‘tkaziladigan keyingi qayta baholashlar unga tegishli bo‘lmaydi, 
chunki valyuta pozitsiyasi darhol mablag‘ni mol yetkazib beruvchiga o‘tkazish 
vaqtida yopiladi. 
Rasmiy kurs O‘zbekiston Respublikasi Valyuta birjasidan valyutani sotib 
olish bilan mol yetkazib beruvchiga to‘lab berish oralig‘idagi davrda o‘zgargan 
hollarda banklar asosiy vositalarni balansda aks ettirish bo‘yicha operatsiyalarni 
to‘lov kunidagi kurs bo‘yicha emas, balki O‘zRVBda valyutani sotib olish kursi 
bo‘yicha o‘tkazishi lozim. Bu holda asosiy vositalarni sotib olish uchun 
O‘zRVBda sotib olingan maqsadli valyuta hisobiga kurs farqidan banklar 

---

45 
tomonidan qo‘shimcha daromadlar olish muammosi avtomatik tarzda bartaraf 
etiladi. 
Valyuta opeartsiyalarini hisobini yuritish tartibini quyidagi misollarda ko‘rib 
chiqamiz. 
Masalan, 
31-yanvarda 
balans 
hisoboti 
hisobvaraqlarning 
quyidagi 
qoldiqlarini ko‘rsatayapti: 
Aktivlar 
Kassadagi naqd pul
---------------- 
Boshqa aktivlar 
Passivlar 
--------------- 
Boshqa passivlar 
70,000,000.00 so‘m 
1,000,000.00 so‘m 
------------------- 
70,000,000.00 so‘m 
71,000,000.00 so‘m 
------------------- 
71,000,000.00 so‘m 
Aktsiyadorlik kapitalini kiritish. 
Sana 01.01.2019 y. 
O‘tkazish vaqtidagi kurs - 1$=8050 so‘m. 
1)
20,000.00 $ miqdoridagi aktsiyadorlik kapitali qismini naqd pulsiz, 
$40,000.00 miqdorini naqd ko‘rinishda kiritish. 
Valyuta bo‘yicha daftarda quyidagicha o‘tkazma amalga oshiriladi, ya’ni 
topshiriqnoma yoki memorial order bilan valyutadagi hisobvaraqlar o‘rtasida 
valyuta nominali bo‘yicha amalga oshiriladigan buxgalteriya o‘tkazmasi: 
Dt