O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti pedagogika instetuti «tillar» fakulteti

Yo‘nlishning haqiqiy azimuti bilan rumbi o‘rtasidagi munosabat.
Biron 
yo‘nalishning haqiqiy azimuti ma’lum bo‘lsa, bu yo‘nalishning rumbi ni, aksincha, 
rumbi ma’lum bo‘lsa haqiqiy azimutini aniqlash mumkin. 31-shakldan ma’lum 
bo‘lishicha yo‘nalishning shimoli sharqi (SHShq), bo‘lgan chi ziq (1) ning rumbi (
r
) 
va azimuti (A
1
) bir-biriga teng. ya’ni
r
1
= A
1
. Janubi –sharqiy (JShq) yo‘nalishdagi 
chiziq (2)ning azimuti (A
2
) va rumbi (
r
2
) birga likda 180
0
ni hosil qiladi. Shunga 
ko‘ra, bu chiziqning azimuti A
2
= 180
0
-
r
2, 
rumbi esa 
r
2 
= A
2
- 180
0
. Agar chiziq 
yo‘nalishi janubiy-g‘arbiy (JG‘) bo‘lsa, uning azimuti, shu chiziq rumbidan 180
0
katta, rumbi esa azimutdan 180
0
kichik bo‘ladi. Demak chiziq yo‘nalishi janubi-
g‘arbiy bo‘lganda bu chiziqning azimuti A
3
= 180
0
+ 
r
3
ga, rumbi esa 
r
3 
= A
3
- 180
0
ga teng. Nihoyat, chiziq yo‘na lishining shimoli-g‘arbi (SHG‘) bo‘lsa, bu chiziqning 
azimuti va rumbi qo‘shilib 3600 ga teng bo‘ladi. Shunda bunday chiziqning azimuti 
A
4
= 360
0
+ 
r
4
ga, rumbi esa 
r
4 
= 360
0
– A
4
bo‘ladi. Yuqorida aytilganlarga asoslanib 
azimut bilan rumb o‘rtasidagi munosabatni choraklar bo‘yicha quyidagi jadvalda 
ko‘rsatish mumkin. 
Ch
o
ra
k
lar
Ch
o
ra
k
lar
n
in
g
n
o
m
i 
Berilgan 
azimut 
bo‘yicha 
rumbni aniqlash 
Berilgan 
rumb 
bo‘yicha 
azimutni aniqlash 
I 
SHShq 
r
= A 
A = 
r
II 
JShq 
r
= 180
0
-A 
A = 180
0
– 
r
III JG‘ 
r
= A - 180
0
A = 180
0
+ 
r
IV SHG‘ 
r
= 360
0
-A 
A = 360
0
- 
r