insoiming o ‘sib yetishishi Jo'ra, Saodat va Mehri hayoti bilan
bo g iiq sarguzashtli voqea tasvirida ochib berilgan.
Q issaning asosiy q ah ram oni J o ‘ra — tadrijiy o ‘sishda
ko‘rsatilgan hayotiy obraz. Asar boshida Jo ‘ra dunyoqarashi,
bilim doirasi tor va sodda bir yigit sifatida namoyon bo‘ladi. Adib
iborasi bilan aytganda, «Kechagina dunyoning ishqini, zavqini
sayroqi bedana,
xrom etik, beqasam to ‘n, yaxshi q o ib o la
musallasdan iborat deb yurgan oddiy chapani» Jo ‘ra voqealar
davom ida o ‘sadi, o ‘zgaradi. H ayotga, odam lar orasidagi
munosabatlar tarziga jiddiy nazar tashlaydigan boiadi.
Xullas, G ‘afur G 'ulom o'zbek nasri rivojiga muhim hissa
qo'shgan zabardast adiblardan biridir.
* * *
G ‘afur G 'ulom she’riyati falsafiy umumlashmalarga boyligi,
g'oyaviy-badiiy yuksakligi bilan ajralib turadi.
Hayotning hech
bir muhim voqea-hodisasi yo'qki, u shoir ijodida o 'z aksini
topmagan bo'lsin. G 'afur G 'ulom 20-yillarda yozgan «Surnay»,
«Bo'lsin», «Uylanish», «Qish va shoirlar», «Paranji» singari
she’rlarida hayotda mavjud b o ig a n turli illatlarni, eskilik
sarq itlarin i q o rala b ,
xalq on a od o b -axloqni, sam im iyatni
ulug'ladi.
G 'a fu r G 'u lo m n in g d astlab k i sh e ’rlarid ay o q k o 'z g a
tashlangan zam onaviylik, jo 'sh q in lik singari xususiyatlar
sh o irning 30-yillarda y ara tg an asa rla rid a sayqal topdi.
Darhaqiqat, 20-yillarda hali yosh shoir bo igan G 'afur G'ulom
o'z ustida jiddiy ishlab, ustozlar mahoratini sinchiklab o'rganib,
30-yillarda ijodiy kamolotga yetdi. Natijada, «Turksib yoilarida»,
«Y alovbardorlikka», «N on», «Neft», «Toshkent», « K o 'k
bo'sag'asida», «Mehnat va hurmat» kabi baquw at she’rlar yaratdi.
Bu she’rlarda shoir hayotda yuz bergan o'sish-o'zgarishlar,
yangiliklar, zamondoshlaming mehnatlarini faxr va g'urur bilan
tasvirlab berdi.
Turkiston-Sibir temir yo'li qurilishiga bag'ishlab
yozilgan
«Turksib yoilarid a» she’rida shoir Turkiston — Sibir temir
yo'li qurilishining ijtimoiy m ohiyatini ochishda taqqoslash
187
usulidan o ‘rinli foydalangan. She’rning badiiyati yuksak, shoir
tuyg‘ularining p o ‘rtanasi kuchli b o ‘lgani uchun o ‘quvchini
darrov о ‘ziga rom etadi.
G ‘afur G ‘ulom ning «Y alovbardorlikka» she’rida ham
taqqoslash, qaram a-qarshi q o ‘yish usulidan u stalik bilan
foydalanilgan. She’rning lirik qahramoni zamona yoshlarining
vakili. Shoir ana shu lirik qahramonning his-tuyg‘ularini,
orzu-
istaklarini ifodalar ekan, ozodlik y o ‘lida ota-bobolar olib
borgan jangovar kurashni eslab, ularga tahsin o ‘qiydi. Shu bilan
b irg a, zafa rli k u ra sh g a, q a h ra m o n lik k a in tilg a n lirik
q a h ra m o n n in g k ech in m alarin i,
yuk sak o rzu va ezgu
m aqsadlarini g‘afurona m isralarda aks ettiradi. Shoir lirik
qahram onning bunyodkorlik tuyg‘ularini aks ettiradi. Shu
tariqa she’rda yaratish zafarlaridan zavqlanish hissi aks etadi.
Lirik qahram on bunyodkorlikka, yangi hayot qurishga
intiladi. G ‘afur G ‘ulomning «Sarhisob», «K o‘klam marshi»,
«Bog‘», «Stadion oqshomi» kabi she’rlarida ham shunga yaqin
sadolar yangraydi.
G ‘afur G ‘ulom 30-yillarda turli m avzularda ballada va
do sto n la r ham y aratd i. Shoirning «Ikki vasiqa», « Т о ‘у»
balladalarida kishilar ongi va ruhiyatida r o ‘y berayotgan
o ‘zgarishlar liro-epik yo‘sinda aks etgan.
G ‘afur G ‘ulom ning « К о ‘кап»
dostoni badiiy jih atd an
pishiq, uning uslubi ravon, tili sodda va obrazli. Shoir turli
tasviriy vositalardan unumli foydalangan, chiroyli o ‘xshatishlar,
yangi sifatlashlar yaratgan. Shu bilan birga, mavzuni yoritishda
ta b ia t m a n zarala rid an g ‘oyat o ‘rinli foydalangan. Shoir
paxtazor peyzajini chizar ekan, m anzaraning mayda,
lekin
xarakterli b o ‘laklarini birinchi o ‘ringa chiqaradi va ularni
k o ‘zga tez ilinadigan, xotirada uzoq saqlanadigan darajada
y o rq in va jo z ib a d o r qilib aks e ttirad i. N a tija d a , asard a
tasvirlanayotgan manzara yilning qaysi
fasliga tegishli ekani
aytilmasa-da, undagi peyzaj tasviridan shoirning maqsadi aniq
m a’lum b o ‘ladi:
Do'stlaringiz bilan baham: 
