Bolalar jismoniy tarbiyasi

Bayon etish va tushuntirish
– bunda bolalarga ulardagi mavjud hayotiy 
tajriba tasavvurga tayangan holda yangi harakatlarni aniq, qisqa bir vaqtda 
tushuntiriladi. 
Sharhlash usuli
– harakatlarni aniq kо‘rsatish yoki uning ayrim 
elementlarini aniqlash asosidagi sharhlash. 
Kо‘rsatma berish usuli
– tarbiyachi tomonidan kо‘rsatilgan harakatlarni 
qayta bajarishda yoki mashqlarni bolalar mustaqil bajarishlarida zarur bо‘ladigan 
kо‘rsatmalar. 
Suhbat usuli
– yangi jismoniy mashqlar va harakatli о‘yinlarni joriy qilish 
va harakatlarni о‘rgatishda ularni tushuntirish, harakatli о‘yin syujetini 
aniqlashtirish talab etilganda oldindan о‘tkaziladigan suhbatlar. 
Savol berish usuli 
– tarbiyachi jismoniy mashqlarning bajarilishidan oldin 
harakatlarni bajarish izchilligini anglash darajasini aniqlash yoki mazmunli 

---

15 
harakatli о‘yinlar haqidagi tasavvurning bor yо‘qligini tekshirish, qoidalarni, о‘yin 
harakatlarini aniqlashtirish maqsadida bolalarga savollar beradi. 
Farmoyish va singallar berish usuli
. Masalan, «Tо‘xtang! Bir, ikki, uch 
yuguringlar», «Sakrab oyoqlarni yelka kengligida ochib turing!» Bu buyruqlar
bolalarning javob harakat reaksiyasini tezligi va aniqligini vujudga keltiradigan 
turli intonatsiya va dinamikani talab qiladi. Bular qatoriga baland ovozda dona-
dona qilib sanash va о‘yin boshlanmalarini ifodali talaffuz etishni ham kiritish 
mumkin. 
Ifodali mazmunli hikoya usuli
. U harakatlardagi ifodalilikni rivojlantirish 
va о‘yin obraziga yaxshiroq kirish maqsadida qо‘llaniladi. Mazmunli hikoya 
ertakni qisqa hikoya qilishga о‘xshaydi (1,5-2 daqiqa) vaqt davom etadi. Bunda 
tarbiyachi о‘yin mazmuni va qoidalarini qisqa obrazli hikoyada ochib beradi.
Masalan,“
Bor ekanda yо‘q ekan, chiroyli qayrilma shoxli va beozor kulrang oq 
ona echki bor ekan. Uning bolachalari bor ekan
…” 
Bolalarni о‘rgatishda kо‘rgazmali va og‘zaki usullarning maqsadga muvofiq 
qо‘shib olib borilishi, ularning о‘zaro bog‘liqligi, harakatlarni idrok etish va qayta 
bajarishning aniqligiga va obrazliligini va bolalar bajaradigan harakatli 
topshiriqlar, ular mazmuni va har bir harakat faoliyatining barcha elementlari 
izchilligini ongli tushunilishini ta’minlaydi.