"iqtisodiyot va menejment "

3.3.Aylanma fondlar va ulardan foydalanish ko`rsatkichlari. 
Korxonalar ishlab chiqarish faoliyatini tashkil qilishda mehnat qurollari (asosiy 
fondlar) va ishchi kuchidan tashqari, aylanma mablag’larga ham ega bo’lishlari zarur.
Aylanma mablag’lar ishlab chiqarishning aylanma fondlari va muomala 
fondlarini tashkil qilishga mo’ljallangan pul mablag’laridan iborat. Aylanma 
mablag’lar qoidaga ko’ra, korxonaning hisob raqamida naqd pul ko’rinishida 

---

79 
jamg’ariladi. Har bir korxonaning aylanma mablag’lari asosiy fondlarning texnik 
holati va mahsulot ishlab chiqarish dasturi bilan bog’liq. Korxona qanchalik katta va 
uning ishlab chiqarayotgan mahsulotlari turlari ko’p bo’lsa, aylanma mablag’lar 
shunchalik ko’p talab qilinadi. Aylanma mablag’lar ishlab chiqarish va uning 
uzluksizligini ta’minlashning moddiy asosi hisoblanadi.
“Aylanma mablag’lar” atamasidan tashqari “aylanma kapital” iborasi ham ko’p 
qo’llanilib, asosan iqtisodiy nazariya va xo’jalik yuritishning xorijiy tajribasidan 
olinadi. Mohiyatiga ko’ra 
aylanma kapital
korxona ishlab chiqarish kapitalining bir 
qismi bo’lib, uning qiymati ishlab chiqarishning har bir tsiklida ishlab chiqarilgan 
mahsulotga o’tkaziladi hamda ushbu tovarni sotgandan so’ng korxonaga qaytariladi. 
Aylanma kapital ko’pincha korxonaning pul mablag’lari hisoblanuvchi yoki ishlab 
chiqarish jarayonida pul mablag’lariga aylantiriluvchi harakatchan aktivlari qatoriga 
kiritiladi.
Iqtisodiy tabiati, vazifalari va ishlab chiqarish jarayonidagi o’rniga ko’ra 
“aylanma mablag’lar” va “aylanma kapital” o’rtasida sezilarli farq yo’q. Korxona 
doimiy kapitalining tarkibiy qismi sifatida ular xom ashyo, yoqilg’I, energiya 
resurslari, yordamchi boshqa materiallarda yuzaga keladi, shuningdek, ishchi 
kuchlarini yollash va ularning mehnatiga haq to’lashga bo’nak (avans) tariqasida