"iqtisodiyot va menejment "

Ishlab chiqarish zaxiralarini me`yorlashtirish,
korxonaning uzluksiz faoliyat 
yuritishini ta`minlash maqsadida amalga oshiriladi. Agar ishlab chiqarish zaxiralari 
me`yoriylardan past bo`lsa, ishlab chiqarish jarayonining izdan chiqishi, ishchi kuchi 
va uskunalarning bekor turib qolishi, korxonaning ishlab chiqarish va iqtisodiy 
ko`rsatkichlari pasayishiga olib kelishi mumkin. Shu bilan bir paytda, ishlab 
chiqarish zaxiralarining belgilangan me`yor va me`yoriylardan oshib ketishiga ham 
yo`l qo`ymaslik kerak, chunki bu mablag’larning “muzlab” qolishiga va natijada 
korxona va davlatning zarar ko`rishiga olib keladi. Ishlab chiqarish zaxiralari joriy, 
sug’urta (kafolatli), tayyorlov (texnologik) va mavsumiy turlarga bo`linadi. 
Joriy zaxira 

 
materiallar yetkazib berish oralig’ida ishlab chiqarishni moddiy 
resurslar bilan ta`minlash uchun zarur bo`lgan zaxiradir. Joriy zaxiralar material 
yetkazib berish davri, oralig’i hamda xom ashyo va boshqa materiallarning sutkalik 
sarflanishiga to`g’ridan-to`g’ri bog’liq bo`ladi. 
Z
max
= M
o`r
 x T
t.ts
Bunda: M
o`r
– ushbu materialdan o`rtacha sutkalik foydalanish miqdori (T., dona); 
T
t.ts
– yetkazib berish oralig’i yoki ta`minot tsikli, kunlar. 
Sug’urta (kafolat) zaxirasidan
ta`minotda yuzaga kelishi mumkin bo`lgan 
uzilishlar yoki ko`zda tutilmagan holatlarda foydalanish mo`ljallanadi. Ko`pincha 
sug’urta zaxirasining miqdori joriy zaxira me`yorining 50% miqdorida belgilanadi 

---

87 
hamda quyidagi formula asosida hisoblanadi: 
Z
sug’
 = M
o`r
 x (T
1
 + T
2
 + T