"iqtisodiyot va menejment "

Relevant axborot
– ma`lum muammoga, insonga yoki maqsadga erishishga 
taalluqli bo`lgan ma`lumot. 
2.
Qaror qabul qilishning mezonlari va cheklanmalarini aniqlash. Muammoni 
diagnostika qilish paytida uni yechish maqsadida u bilan aynan nima qilib 
bo`lishini bilish kerak. Yirik tashkilot uchun cheklanmalar kichik tashkilotdagi 
cheklanmalarga nisbatan kamroq. Rahbar standartlarni aniqlab olib, u bo`yicha esa 

---

300 
tanlov muqobil variantlarini baholashi kerak bo`ladi. Bu standartlarni qaror qabul 
qilishning mezonlari deb ataladi. 
3.
Muqobilliklarni aniqlash.
 
Muammo sababini bartaraf etadigan barcha 
mumkin bo`lgan harakatlarni mumkin qadar yuzaga chiqarish kerak. 
4.
Muqobilliklarni baholash.
 
Faqatgina barcha g’oyalar ro`yxati tuzilganidan 
keyin har bir muqobillikni baholashga o`tish kerak. 
5.
Muqobillikni tanlash.
 
Rahbar ancha ijobiy oqibatlarga olib keladigan 
muqobillikni tanlaydi. 
Muammolarni yechish jarayoni muqobilliklarni tanlash bilan tugallanmaydi 
(12.5-chizma).
 
12.5-chizma. Qarorni amalga oshirish va baholash.
Muammoni yechish uchun yoki mavjud imkoniyatdan foyda olish uchun 
qaror amalga oshirilishi kerak. Agar qaror taalluqli bo`lgan shaxs tomonidan tan 
olinsa, qarorni amalga oshirish samaradorligi darajasi ko`tariladi. 
Teskari aloqa bosqichida qaror oqibatlarini o`lchash va baholash yoki olingan 
natijalarni rahbar kutgan natijalar bilan solishtirish lozim. 
Eng maqbul qarorni ishlab chiqish ko’p jihatdan omilkor kishilarning va, 
ayniqsa, kelgusida shu qarorni bajaruvchilarning fikri naqadar to’la hisobga 
olinganligiga bog’liq.
Mezonlar tanlab olingach, aniq omillar va sharoitlarni tanlashga o’tiladi. 
So’ng qaror tayyorlashning navbatdagi bosqichiga o’tiladi. Bu bosqichda qo’yilgan 
vazifani bajarish modeli ishlab chiqiladi.
Har qanday qarorni qabul qilishda rahbar quyidagi 10 ta tamoyilga amal qilsa, 
foydadan xoli bo’lmas edi.
1.
Tavsilotlarni bilib olishdan oldin muammoni to’laligicha hal qiling. 
Natijalarni 
baholash 
Qaror qabul qilish 
Qarorni amalga 
oshirish 
Teskari 
aloqani 
o`rnatish 
Qaror 
to`g’risidagi 
ma`lumot 

---

301 
2.
Ehtimol tutilgan hamma variantlarni ko’rib chiqmagunga qadar qaror qabul 
qilmang. 
3.
Hatto hamma tan olgan haqiqatlarga ham shubha bilan qarahg, ularni rad 
etishdan qo’rqmang. 
4.
Muvaffaqiyat juda oz bo’lib ko’ringanda ham oldingizda turgan muammoga 
turli xil nuqtai-nazarlardan qarashga intiling. 
5.
Hal qilingan muammoning mohiyatini yaxshiroq tushunib olishga yordam 
beradigan model yoki o’xshashlikni izlang.
6.
Haqiqatga yaqinlashish uchun imkoni boricha ko’proq savollar bering. 
7.
Xayolingizga kelgan birinchi qaror bilan qanoatlanib qolmang. 
8.
Uzil-kesil qaror qabul qilishdan oldin o’z muammolaringiz haqida biror bir 
kishi bilan gaplashib ko’ring. 
9.
O’z sezgi va hissiyotingizga e’tibor bilan qarang. 
10.
Har bir kishi hayotda va har kuni paydo bo’lib turadigan muammolarga o’z 
nuqtai-nazaridan qarashini unutmang.
Imkoni boricha kamroq farmoyish berish kerak. Tajriba shuni ko’rsatadiki, 
farmoyish qanchalik ko’p bo’lsa, uni bajarish va ijrosini nazorat qilish shunchalik 
qiyin bo’ladi. Bir vaqtda bir necha farmoyish berish tavsiya etilmaydi. 
Topshiriqlarni har xil vaqtda, bajarish izchilligiga qarab berish maqsadga 
muvofiqdir.