Avtotransport korxonalarida qo‘llaniladigan yonilg‘i, mоу, maxsus suyuqliklar va boshqa moddalarning zaharliligi va ularni qo‘llashda texnika xavfsizligi

Atrof muhitni muhofaza qilish. 
Tabiatni muhofaza qilish va tabiiy 
resurslardan oqilona foydalanish muhim iqtisodiy va ijtimoiy masalalardan biridir.
Dvigatel chiqarib tashlaydigan ko‘pgina zaharli moddalar odam 
organizminigina zaharlab qolmasdan, balki tabiatga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, 
o‘simliklarning rivojlanishini sekinlashtiradi, yerning hosildorligini kamaytiradi. 
Chunonchi, sulfid angidrid xlorofill donalarini yemiradi, qo‘rg‘oshin va uning 
birikmalari o‘simliklarda to‘planib, ularni inson va hayvonot dunyosi uchun xavfli 
qilib qo‘yadi. Uglevodorodlar pardasi suv betini qoplab, oksidlanish jarayonlarini 
qiyinlashtiradi, tirik organizmlarga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Chiqarib yuboriladigan zaharli moddalarning umumiy miqdori dvigatellar 
ishida katta o‘rinni egallovchi o‘tish jarayonlari muhim ahamiyatga ega. 
Avtomobil dvigatellariga xos ba’zi rejimlarda ishlaganida ajralib chiqadigan asosiy 
zaharli moddalarning ishlatilgan gazlardagi miqdori 1- jadvalda keltirilgan. 
Avtomobil dvigatellarining ish rejimlarida ishlatilgan gazlardagi zaharli 
moddalarning konsentratsiyasi (foiz hosobida)
 
Atmosferaning ifloslanishi va zaharli moddalarning zararlilik darajasi ularning nisbiy 
zaharliligi hamda ishlatilgan gazlardagi miqdori bilangina emas, balki atmosferaga 
chiqarib tashlash jadalliligi bilan ham belgilanadi. Bu ko‘rsatkich esa kuch 
agregatining ish rejimi va quvvatiga bog‘liq. Dvigatel chiqarib tashlaydigan 
moddalarning zaharlilik darajasini eng aniq tarzda baholash uchun amaldagi 
standartlarda ko‘zda tutilgan to‘liq sinov sikllari dvigatelning turli ish rejimlarini 
o‘z ichiga oladi.

---

Nazorat savollari:
1. Etillangan benzinlarni ishlatish qoidalarini aytib bering.
2. Etillangan benzin bilan zaharlanganlarga birinchi tibbiy yordam qanday 
ko‘rsatiladi?
3. Etillangan benzin bilan ishlanganida zaharlanishning oldini olish uchun qanday 
chora-tadbirlarni qo‘llash lozim?
4. Azot oksidlari va uglevodorodlar qanday kasalliklarni keltirib chiqaradi?
5. Aldegidlar va oltingugurt birikmalari qanday kasalliklarni keltirib chiqaradi?
6. Yonilg‘i-moylash materiallarining yong‘in va portlash jihatidan xavfliligi 
to‘g‘risida gapirib bering.
7. ATKlarda yong‘in va portlashga qarshi qanday tadbirlar amalga oshiriladi?
8. Zaharli chiqindilarning o‘simlik va hayvonot dunyosiga ta’siri haqida aytib 
bering. 
 

---

Document Outline

• C:\Users\admin\Desktop\Avtomobil Q.E.M\UMM\Uzbek\Maruza\Maruza 14.doc