“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
137 
www.academiascience.uz
ОМАВИЙ ХИЗМАТ КЎРСАТИШ МОДЕЛЛАРИНИ ДАСТУРЛАШ 
 
Пирназарова Мехрибан
 
 
1
Мухаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари 
университети Нукус филиали, Ахборот хавфсизлиги кафедраси ассистент 
ўқитувчиси
 
Пердебаева Инабат 
2
Мухаммад ал-Хоразмий номидаги Тошкент ахборот технологиялари 
университети Нукус филиали, Ахборот хавфсизлиги кафедраси 
магистранти 
 
Аннотация: 
Омавий хизмат кўрсатиш тизими (ОХТ) ахборот ҳисоблаш 
тизимларидаги (АҲТ) жараѐнларни таҳлил қилишда қўлланиладиган энг кўп 
тарқалган математик аппарат ҳисобланади. Бу мақолада тенг ўлчамли 
нормал ва экспоненциаль талаблар оқимига эга бир ва кўп тармоқли, бир ва кўп 
каналли ОХТ лар қаралади. 
 
Калит сўзлар
: Омавий хизмат кўрсатиш тизими, трафик, математик 
моделлаштириш. 
 
КИРИШ 
Ҳозирги вақтдаги алоқа тармоқларидаги жараѐнларни ўрганишда уларнинг 
борган сари ривожланиб такомиллашиб боришини ҳисобга олганда уларни 
мураккаб тизимлар деб қараган тўғри бўлади ва у ҳолда тизимли таҳлил 
усулларидан фойдаланиш керак бўлади. Бунинг ўзи ҳали тўлиқ ўрганилмаган 
мураккаб масалалардан ҳисобланади. 
Деган билан айрим ҳолларда каналли ва тармоқ даражаларида трафикни 
ҳисоблашда омавий хизмат кўрсатиш моделлари фойдаланилади. Шунинг учун, 
улар ѐрдамида алоқа каналларининг ҳар хил характеристикаларини 
моделлаштириш йўли билан аниқлаш ва алоқа тармоқларини қуришда 
фойдаланиш мумкин.
Тармоқлардаги телетрафикнинг сифатини баҳолашда моделлаштириш 
усулларидан фойдаланилади. Ҳозирги вақтда трафикнинг деярли кўпчилик 
асосий масалаларини ечишда омавий хизмат кўрсатиш назарияси тизимининг 
модели хизмат қилади. Кўп вақтлар давомида трафик назариясининг ўзи 
омавий хизмат кўрсатиш назарияси тизимининг амалий иловаси сифатида 
қаралиб келди. Бундай усул қатъий математик аппарат яратишда келтириб 
чиқаради ва у асосий масалаларни ечишни таъминлайди [4]. Ҳақиқатдан ҳам, 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI