U. X. Xonqulov matematikaning stoxastika



Download 1,93 Mb.
Pdf ko'rish
bet51/110
Sana29.12.2021
Hajmi1,93 Mb.
#76966
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   110
Bog'liq
kombinatika, ehtimol

1-misol. Tajriba tangani bir marta tashlashda “gerb” yoki “raqam” 
tomoni  bilan  tushish  hodisalarining  natijalarini    aniqlashdan  iborat 
bo„lsin.  Bu  tajriba  uchun  elementar  hodisalar  to„plami  sifatida    ushbu 
    { 
 
  ⍵
 
}   {    }  to„plam  aniqlanib,  bu  yerda   
 
 ‒  tanganing 
“G”‒  gerb  tomoni  bilan  tushish  hodisasi, 

 
 ‒  tanganing “R”  ‒  raqam 
tomoni  bilan  tushish  hodisasi  hisoblanadi. 
    { 
 
  ⍵
 
}  to„plamni 
tashkil qilgan elementar hodisalar  soni esa |
 |    
 
    ta.  
2-misol.  Tajriba  tangani    ikki  marta  tashlashda  “gerb”  yoki 
“raqam”  tomoni  bilan  tushish  hodisalarining  natijalarini    aniqlashdan 
iborat  bo„lsin.  Bu  tajriba  uchun  elementar  hodisalar  to„plami  ushbu 
    { 
 
  ⍵
 
   
 
  ⍵
 
}   {              } to„plam bo„lib, bu yerda  
 
‒ 
tanganing  ikki  marta  “gerb”  tomoni  bilan  tushish  hodisasi, 

 
 ‒ 
tanganing ikki  marta “raqam” tomoni bilan tushish hodisasi  hamda 

 
 
va 
 
 
 ‒ tanganing bir  marta “gerb” va  bir  marta “raqam” tomoni bilan 
tushuvchi  bir-biridan  mantiqan  farqlanuvchi  hodisalar  hisoblanadi. 
    { 
 
  ⍵
 
   
 
  ⍵
 
}   {              }  to„plamni  tashkil  qilgan 
elementar hodisalar soni esa |
 |    
 
    ta. Bu son tajribani bir marta 
o„tkazishda 
    { 
 
  ⍵
 
}   {    }  to„plamning  barcha  elementar 
hodisalari  sonidan  ikkitadan  olib  tuzilgan  kombinatsiyalarning  takrorli 
o„rinlashtirishlari,  ya‟ni  |
 |    
 
     ta  elementdan  ikkitadan  olib 


 
74 
tuzilgan  takrorli  o„rinlashtirishlar  soniga  teng  ekan.  Demak,  ushbu 
tajribani 
   marta  o„tkazsak,  barcha  elementar  hodisalar  soni  Ω= 
 
 
qiymatga  teng.  Agar  bir  marta  tajriba  o„tkazishda  Ω  to„plamning  qabul 
qila  oladigan  barcha  elementar  hodisalar  soni  |
 |      qiymatga  teng 
bo„lsa,  tajribani 
   marta  o„tkazsak,  barcha  elementar  hodisalar  soni 
| |    
 
 qiymatga teng bo„ladi. Bu esa ehtimollar nazariyasi kombina-
torika elementlari bilan bevosita bog„liq ekanligini anglatadi.   
3-misol.  Tajriba  yoqlari  1  raqamidan  6  raqamigacha  shifrlangan 
kubni  bir  marta  tashlash  hodisasining  natijalarini    aniqlashdan  iborat 
bo„lsin.  Bu  tajriba  uchun  elementar  hodisalar  to„plami  sifatida    ushbu 
    { 
 
  ⍵
 
   
 
  ⍵
 
   
 
  ⍵
 
}   {           }  to„plam  aniqlanib,  bu 
    {⍵
 
}             to„plam  uchun  ⍵
 
-  kubning 
 -raqamli  tomoni  bilan 
tushish hodisasi hisoblanadi. 
    {⍵
 
}           to„plamni tashkil qilgan 
elementar  hodisalar    soni  |
 |    
 
     ta.  Agar  tajribani     marta 
o„tkazsak, barcha elementar hodisalar soni |
 |    
 
 ta.  
4-misol. Tajriba tangani bir marta tashlashda “gerb” yoki “raqam” 
tomoni  bilan  tushish  hodisalarining  natijalarini  aniqlashdan  iborat 
bo„lsin. Bu tajriba uchun 
    { 
 
  ⍵
 
}   {    } hodisaga qarama-qarshi 
hodisa:  
    { 
 
  ⍵
 
}   {    }. 
Umuman aytganda, tajribalarning Ω ‒ elementar hodisalar to„plami 
ixtiyoriy  ko„rinishda  bo„lishi  mumkin.  Agar  tajriba  radioaktiv 
zarrachaning  parchalanish  jarayonini  kuzatishdan  iborat  bo„lsa, 
elementar  hodisalar  to„plamini 
    { 
 
  ⍵
 
   
 
      ⍵
 
    }  sanoqli 
to„plam  deb  hisoblash  mumkin.  Bu  yerda 

 
  bitta  radioaktiv  zarra-
chadan 
   ta  zarracha  hosil  bo„lish  hodisasini  bildiradi.  Agar  tajriba 
metroda  yo„lovchilarning  poyezd  kelish  vaqtini  kuzatishdan  iborat 
bo„lsa, 
    {       ⍵     }   [     ]  sanoqsiz  to„plamni  tashkil 
qiladi. Bu yerda  poyezdlar qatnovi intervali 10 daqiqa deb hisoblanadi.  
 
Demak,  elementar  hodisalar  to„plami  (fazosi)  Ω  diskret  (ya‟ni 
chekli, sanoqli), yoki cheksiz bo„lishi mumkin ekan.  

Download 1,93 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   110




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish