Aka-uka Grimmlar
A k a - u k a (Y ak o b
1 7 8 5 - 1 8 6 3 , V ilgelm
1 7 8 6 - 1 8 5 9 )
G rim m la r Margburg universitetida o ‘qib yurgan chog'lari-
dayoq nemis tarixi va madaniyati, huquq va morfologiyasi,
xalq og‘zaki ijodi hamda til va adabiyot bilan shug'ullana bosh-
ladilar.
0 ‘qish, o ‘z ustlarida qattiq ishlash G rim m la r u c h u n
baxt y o ‘li b o ‘ldi. U lar a w a l G e ttin g e n , keyinchalik esa
Berlin universitetining professorlari bo'ldilar. Yakob nem is
tili tarixi gram m atikasi bilan mifologiyani, Vilgelm esa
nemis adabiyoti va xalq o g ‘zaki ijodini o 'rg a n a boshladilar.
N e m is xalq o g ‘zaki ijo d in in g g u lla b -y a s h n a s h ig a , o la m
kezishiga bir k o 'p rik yasadilar. N iho y at, 1812-yilda G r i m m
lar to m o n id a n yaratilgan ertaklarning birinchi jildi „B olalar
va oilaviy e rta k lar“ yuzaga keldi. 1815-yilda ikkinchi jild,
1822-yilda esa har ikkala jildni u m um lashtiruvchi, uchinchi
jild bosilib chiqdi.
G r im m la r ertaklarning ko'pchilik qismini bevosita ertak
aytuvchilardan tinglab, b a ’zilarini esa dehqonlar bilan suhbat-
lashib yozib oladilar. Xalqdan olingan ertaklarning har biri
G rim m lar tom onidan qayta ishlanib, badiiy tus berilib, yana
xalqqa qaytariladi.
G rim m larning uch jildlik kitoblariga ikki yuzdan ortiqroq
ertaklar jamlangan bo'lib, unda mualliflar ko’proq afsonaviy,
maishiy va hayvonlar haqidagi ertaklarni umumlashtirishga
harakat qilganlar. Har bir ertakda saxiylik, mehnatsevarlik,
botirlik kabi fazilatlar bilan birga, qo'rqoqlar ustidan kulish,
dangasalik va yolg'onchilikni qattiq qoralash birinchi o'rinda
turadi. Shunisi ham quvonchliki, ko'pincha, bu ertaklarning
asosiy q a h r a m o n la r i s h o h va s h a h z o d a l a r e m a s, balki
k am b ag 'al, b ev a -b e c h o ra la rn in g o 'g 'il- q iz i, c h o 'p o n yoki
askar bo'ladi. Ular o'zlarining ibratomuz ishlari bilan crtak
tinglovchida chuqur taassurot qoldiradilar.
Aql bilan ish ko'rish, bilimdonlik mavzulari „Tilla g'oz".
„Shishadagi arvoh", „U ch ak a-uka“ ertaklarida yaxshi aks
ettirilgan.
G rim m la rn in g dunyoga m a sh h u r b o 'lg an „ Z o lu s h k a “ ,
„Q orqiz“ ertaklarining qahramonlari h am m ad an turtki yeydi-
gan, so ‘kish eshitadigan va eng past, qiyin yumushlarni
bajaradigan qizlar bo'lib, ertak davomida o'zlarining halol
m eh n atla ri, yoqimli s o ‘z va tabassum lari bilan baxtiyor
bo'ladilar.
„Yalqov G ey s“ ,, „ G an sn in g baxti“ , „B o tir tikuvchi“ ,
„Yosh p a h lav o n “ , „B rem en m usiq achilari“ kabi ertaklari
o ‘zbek bolalarining ham sevimli asarlariga aylanib qolgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |