O’zbekiston davlat konservatoriyasi “Ovoz rejissyorligi akustikasi asoslari” Fanidan ma’ruzalar matni Tuzuvchi: Holida Yunusova

“ Magnit va optik ovoz yozuvi”.

Optik ovoz yozuvi- elektr tovush tebranishlarining  fotografik yo`l bilan

xarakatdagi kinotasmaga yozib olish.

  Oplik ovoz yozuvi uslubi  shundan tashkil topganki,yozib oluvchi nur  ishchi

qatlamning kichik qismini eritadi va boshqa qaytarish koeffisentiga ega bo`lgan

qavatni ochib beradi.

   Lazer Vision tizimida yaratilgan va Compakt Disk tizimida qo`llaniladigan optik

ovoz yozuvining texnologiyasi, avvalo ma`lumotni tirajlash maqsadini

ko`zlagan.Bu texnologiyaga asosan ma`lumotni eslab  qolish  original diskni

yaratish jarayonida sodir bo`ladi.

  

Disk formatida   optik ovoz yozuvining  kuchli fokuslangan lazer nurining

ishlatilishi juda katta  tezlikda  katta xajmdagi axborotni jamlash imkonini beradi.

  

1  rasmda  ovoz  yozuvi  va  uni   qayta  eshittirilish  chizmasi

ko`rsatilgan.Soddalashtirilgan xolda keltirilganda  ko`rish mumkinki,ishchi

qatlam-o`zining magnit maydoniga ega bo`lgan magnitdir.

Ovoz yozuvchi golovkaning serdechnik o`ramidan o`zgaruvchan tok o`tkazsa,

serdechnik magnitlanadi va u yaratayotgan o`zgaruvchan magnit maydon

---

tasmaning  ishchi qatlamiga ta`sir qiladi. Ishchi qatlam  to`la magnitlanadi,so`ng

golovkning kesmasidan uzoqlashgan sari to`la magnitsizlanada.Tasma yozuvchi

golovkaning ishchi  kesimiga jipslashib turgani uchun,yozuvchi golovkaning

magnit oqimining ko`p qismi tasmaning ishchi  qavatiga  o`tadi  va  o`z-o`zidan

magnitlangan qismlarni yo`naltiradi- magnit domenlar. Vaqt birligida golovkaning

ishchi  kesimidan o`tayotgan domenlarning soni cheksiz emas, shuning uchun xatto

magnit ovoz yozuvini “raqamli”deyishga asoslar bor,chunki domenning

magnitlangani faqat ikkita turg`un ko`rinishga ega. Ammo bunday “raqamli  tizim”

ning ishchi chastotalari va “razryadligi” oldindan noma`lum.Bunga ko`pgina

sabablar-magnit tasmaning quyilish sifati, serdechnik-kesim- tasma tuzumining

o`ziga xosligi va b.

  

Standartlar bo`yicha ikkita darajadagi 0dB va -20 dB dagi tekshiruv yozuvi

qilinishi kerak.

Magnitlangan tasmani qayta eshittirish golovkasidan yurgizsa uning serdechnikiga

tasmaning  kattaligi va yo`nalishi bo`yicha o`zgaruvchan bo`lgan magnit

oqimining asosiy qismi kelib tushadi. Elektromagnit induksiya qonuni bo`yicha

golovkaning o`ramida o`zgaruvchan EYUK (EDS) xosil bo`ladi.EYUKning o`zi

kamlik qiladi,shuning uchun qayta eshittirish quchaytirgichi kerak,u xar bir

magnitofon modelida o`zgacha bo`ladi.

Tasmani ishlatishni xam bilish kerak.Eng asosiysi- tasmaning qanchalik to`g`ri va

avaylab saqlanishi. Tasmaning fiziko-mexanik  va elektroakustik xususiyatlarining

yomonlashuvi uning ustki qavatining o`zgarishidan kelib chiqadi. Tasmaning

magnit xususiyatlari  uzoq saqlaganda xam deyarli o`zgarmaydi,lekin noto`g`ri

saqlash va ishlatish  ularni nozik bo`lib qolishiga,tez_tez uziladigan va cho`zilib

ketishiga olib keladi.Ovoz yozuvlarida esa  tovush kuchining keskin pasayib

ketishi kuzatiladi.Temperaturaning baland-pasligi,issiqlik va quyosh nurlari xam

salbiy ta`sir ko`rsatadi.