Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

ХХI аср модаси.
ХХ аср 90-йиллари охирида модага муносабат 
кўргазмалар ва мода намойишларидаги янги тенденцияларга расман 
эргашишдан кўра ўз услубини яратишда ифода этилади. 60-йилларда 
бўлгани каби яна “мультибренд бутик”лари пайдо бўлади, у ерда муайян ғоя 
ёки услуб асосида тўпланган бир қанча дизайнерларнинг либослари 
сотилмоқда. Кўпгина модельерлар 90-йиллар охиридан бошлаб фаолият 
доираларини кенгайтирдилар ва ўз русумлари остида фақат кийим ва 
парфюмериягина эмас, балки уй ичи жиҳозларини ҳам ишлаб чиқара 
бошладилар. Масалан, Миландаги 2000 йилларда қурилган Армани Уйи 
дўконида кийимлар жамламалари, уй 
жиҳозлари ва “Sony” фирмасининг 
видеотехникалари намойиш этилди. Моделчилар кўпинча ўз бутикларининг 
меъморий қиёфасини ишлаб чиқишда фаол иштирок этадилар. Донна Каран 
ва Рэй Кавакубо ана шундай йўл тутишади, уларнинг бутиклари ҳақида 
меъморчилик ва дизайнга оид нашрларда аллақачон ёзиб чиқишган. Иссэй 
Миякэ ва меъмор Дай Фудзивера 2000 йилда Парижда “А– РОС” (“Эпок” деб 
ўқилади, pilece of clotn – “бир парча мато”нинг қисқаргани) деб аталган 
янги бутигини очади. Бу ерда кийим дўкони ва фабрикаси битта бўлиб 
кетган. Том маънодаги харидор таклиф этилган чала тайёр ашёдан ўзига 
кийим тикиб ола олади.
Бу даврда баъзан меъморчилик, ҳайкалтарошлик, дизайн ва кийим-кечак 
янада узвийроқ алоқага киришиб кетади. Синитиро Аракава 2000 йилда 
деворларга илиб қўйилган суратлар кўринишидаги куз-қиш жамламасини 
тақдим этди. Инглиз “экстремал” рассоми Готчо моделчиларнинг 
ихтироларини ҳайкалтарошлик ва инсталляция қисмларига айлантиради.
Масалан, у “Диор” Модалар Уйи кўйлагини Людовик XIV услубидаги 
(“Орқама-орқа”, 1997 йил). стулнинг похол тўрдан қилинган ўриндиғи ва 
суянчиғига айлантиради ва бу иш “Cristian Dior” бутиги пештахтасига 
қўйилади. Ҳусайн Чалаян ўз кўйлакларини меъмор сингари ҳар бир қоралама 
техник чизмаларига қўшиб намойиш этади. Мода санъат ҳисобланадими 

---

170 
деган эски савол мода фойдасига яна бир карра ҳал этилди. Энди ёш 
дизайнерлар ишларида у замонавий санъатнинг ажралмас қисмига айланиб 
қолди. Илгари бўлганидек, бугунги кунда энг модали тенденциялар ва 
эпкинлар адабиёт, рангтасвир ёки кинода эмас, балки дизайнга бағишланган 
журнал ва альбомлар саҳифаларида акс этмоқда. XXI асрда айнан дизайн 
ўзининг кенг маъносида – бизни қуршаб турган нарсалар (меъморчилик, 
маиший буюмлар, кийим-кечак ва ҳоказо) - замон руҳи ифодаси бўлиб 
хизмат қилмоқда.