Д. Раҳматуллаева, У. Ходжаева, Ф. Атаханова

Аёллар либоси. 
Юнонистонда аёлларнинг ўрни ва ҳақ-ҳуқуқлари 
эркакларникидан паст бўлса-да, бироқ жамиятдаги гўзаллик ва нафосат 
тарбиясида, хусусан авлодлар тарбиясида уларнинг алоҳида ўрни бўлган. Бу 
уларнинг либослари бичимига ҳам катта таъсир кўрсатган.
Аёллар либоси ҳам хитон ва гиматиядан иборат бўлиб, бироқ улар 
ўзининг безаги ва турли туманлиги ила эркакларникидан ажралиб турган. 
Аёллар хитони ўз тузилишига кўра эркаларникидан фарқланган. Бу асосан 
улардаги бурмаларнинг кўплиги, шунингдек безакдорлигида кўзга 
ташланади.
Аёллар хитонининг ўзига хослиги юқори қисмидаги қайтармаларидир. 
Диплоидалар 
деб ном олган бу қайтармалар либосда безак ўрнини босиб, у 
бошқа рангдаги матодан қилинган турли туман кашталар, аппликациялар, 
безакли деталлар билан безакланган. Қайтарманинг узунлиги турлича 

---

21 
бўлган. Хусусан, улар кўкраккача, бўксагача, тиззагача бўлиши мумкин эди. 
Худди эркаклар хитонлари сингари аёлларники ҳам елкага фибула-
тўғноғичлар ила маҳкамланиб, белда колпос деб ном олган белбоғ билан 
маҳкамланиб, аёл танаси гўзаллигини бўрттириб турган. Колпослар одатда 
белга боғлансада, уни кўкрак пастидан ёки бўксадан боғлаш кенг тарқалган. 
Колпослар энлик белбоғлар бўлиб, уларни одатда тугун қилиб боғлангач, 
қолган қисми узун қилиб ташлаб қўйилган (4-расм).
Вақт ўтган сари хитонлар янада майинроқ матолардан қилина бошлагач, 
улар 
колпос
деб ном олган боғичлар билан шаклий кўриниш олган. 
Колпослар нафақат белда, шунингдек бўксадан ёки кўкрак қисмида 
хочсимон (крестсимон) шаклда боғланиб, улар енг шаклини бера бошлаган.
4-расм 
Аёллар устки кийими гематийлар ҳам турли усулда бурмаланган. 
Аёллар гематийлари шаклан эркакларникидан кичикроқ бўлса-да, ўзининг 
безакдорлиги билан уларникидан ажралиб турарди.
Аёллар сандалининг шаклий кўриниши турлича бўлиб, у ўзининг 
безакдорлиги, ёрқин ранглардаги теридан қилиниб, олтин ва кумуш ила 
зийнатлангани билан фарқланади.
Аёллар бош кийимни жуда кам кийишган. Ёғин сочинли шароитларда 
асосан, гематий ва хитонларнинг юқори томони ила ўзларини 
муҳофазалашган.

---

22 
Аёллар соч турмаги турлича бўлиб, бу даврда узун ва калта соч бирдек 
кўп учраган. Тўғри бу даврда узун, олтинранг, жингалак сочлар алоҳида 
қадрланган. Шу билан бирга уларни турмаклашга алоҳида аҳамият 
қаратилган. Юнон тугуни деб ном олган турмаклаш усули ҳозирги кунгача 
учрайди. Бу даврда кенг урф бўлган пешона бўйлаб таралган сочларни, 
бошнинг орқа қисмидан юқорига кўтариб турмаклаш усули «коримбос» 
ҳозирги кунгача учрайди. 
Калта сочлар обруч ёки тасмалар билан безакланган. Сочни безашда 
шунингдек, олтин тасмалар, тиллақош-диадемалар, шпилькалар, соч 
тўғноғичлардан кенг фойдаланилган. 
Либосга қўшимча қилиб, соябон ва ёйсимон елпиғичлардан ҳам 
фойдаланилган.
Қадим Юнонистонда заргарлик санъати ҳам кенг тараққий этган. 
Заргарлик буюмлари орасида зираклар, бўйинга тақиладиган зеб зийнатлар, 
интальялар, камейялар, тўғноғич, тўқалар, билакузуклар, узуклар, 
тиллақошларнинг бир қатор турлари учрайди. Улар асосан олтин ва кумуш 
сингари қимматбаҳо металлардан ишланган. Ушбу буюмлар металлга ишлов 
берилиб, турли нақшлар ила безак берилиб тайёрланган. 
Паст 
табақа 
аёлларининг 
либоси 
шаклан 
задогонларникини 
такрорласада, бироқ улар арзон матолардан қилиниши, шаклан кичик 
ҳажмдалиги, шунингдек қиммат бўлмаган безаклар ила безакланганлиги ила 
фарқланган.
Юнон аёллари пардозга алоҳида эътибор беришган. Улар бронза 
ойналардан фойдаланишган. Юз, лаб, киприк ва қошларига алоҳида ранглар 
билан пардоз беришган. Хушбуй ҳидли атирлардан фойдаланишган. Атирлар 
сақланадиган флаконлар – яъни 
лекиф
ларнинг ўзи ҳам ҳақиқий санъат 
намунаси даражасида бўлган.
Юнон либосидаги асосий элементлар - пластик шакл, бурма ва 
тахламаларнинг мутаносибликлари галдаги маданиятлар ривожида алоҳида 

---

23 
аҳамият касб этди ва кишилик маданиятининг таркибий қисми сифатида 
галда Европа маданиятининг ривожида алоҳида ўрин тутди (5-расм).