Toshkent «noshir» 2017

Aksiyadorlik jamiyatini boshqarish.
Aksionerlik jamiyatini boshqaruvchi organlarning tuzilishi
va bajaradigan vazifalari
Aksiyadorlik jamiyatini boshqarish mulkchilikning boshqa
shakllaridagi korxonalarni boshqarishdan ancha farq qiladi.
Aksiyadorlik jamiyatini boshqarish organlari quyidagilar:
aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi, kuzatuv kengashi va
ijroiya organ – boshqaruv yoki direksiya.
Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi
Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi aksiyadorlik jamiyatini
boshqarishning oliy organi hisoblanadi. Aksiyadorlik jamiyati
bir yilda kamida bir marta aksiyadorlarning umumiy hisobot
yig‘ilishini o‘tkazishi shart. Ushbu yig‘ilish hisobot yilidan
keyingi yilning 1-iyuliga qadar o‘tkazilishi lozim. Bundan
tashqari, jamiyat navbatdan tashqari umumiy yig‘ilishni ham
o‘tkazishi mumkin.
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini o‘tkazish sanasi va tartibi,
uning o‘tkazilishi haqida aksiyadorlarga xabar qilish usuli,
umumiy yig‘ilishni o‘tkazishga tayyorgarlik chog‘ida aksiya-
dorlarga taqdim etiladigan materiallar (axborot)ning ro‘yxati
aksiyadorlik jamiyatining kuzatuv kengashi tomonidan bel-
gilanadi.
Aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi faqat kun tartibiga
kiritilgan masalalar bo‘yicha qarorlar qabul qilishi mumkin.
Umumiy yig‘ilishning maxsus vakolatiga kirmaydigan masa-
lalar bo‘yicha qarorlar, yopiq aksiyadorlik jamiyati aksiya-
dorlari umumiy yig‘ilishining qarorlari yig‘ilish o‘tkazilmagan
holda, sirtdan ovoz berish (so‘rovnoma) yo‘li bilan qabul
qilinishi mumkin. Bunda ovoz berishda hammasi bo‘lib
jamiyatni ovoz beruvchi aksiyalarining kamida 75 foiziga
ega bo‘lgan aksiyadorlar ishtirok etishi kerak. Aksiyadorlar
umumiy yig‘ilishida ishtirok etish huquqiga ega bo‘lgan
aksiyadorlar ro‘yxatini aniqlash tadbiri alohida ahamiyat
kasb etadi Mazkur ro‘yxat aksiyadorlar reestri asosida jamiyat
kuzatuv kengashi tomonidan umumiy yig‘ilishni o‘tkazish
to‘g‘risida qaror qabul qilingan sanadan keyin va aksiyadorlar
umumiy yig‘ilishini o‘tkazish sanasigacha kamida 60 kun
qolganda tuzilishi lozim. Ro‘yxatda aksiyalar egasining nomi,
har bir aksiyador, uning manzili, shuningdek, unga tegishli
aksiyalar miqdori haqidagi ma’lumotlar ko‘rsatilishi zarur.
Istalgan aksiyador jamiyatdan ushbu ro‘yxatni u bilan tanishib
chiqish uchun talab qilish huquqiga ega.
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishini o‘tkazish haqidagi xabar
belgilangan shaklda matbuotda e’lon qilinadi hamda har bir
aksiyadorga jo‘natiladi. Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishiga
tayyorgarlik ko‘rish jarayonida aksiyadorlar yillik hisobot,
taftish komissiyasining xulosasi, ustavga kiritiladigan o‘zgar-
tirishlar va qo‘shimchalar loyihasi bilan tanishib chiqishi
mumkin. Aksiyadorlik jamiyati aksiyadorlarga ushbu hujjat-
lardan foydalanish uchun imkoniyatlar yaratib berishi shart.
Aksiyadorlik jamiyatini ovoz beruvchi aksiyalarining ka-
mida bir foiziga ega bo‘lgan aksiyador yoki aksiyadorlar
guruhi moliya yili yakunlanganidan so‘ng 30 kundan
kechiktirilmagan muddatda bo‘lajak yillik umumiy yig‘ilish-
ning kun tartibiga masalalar kiritishi, shuningdek, kuzatuv
kengashi va taftish komissiyasi tarkibiga nomzodlar ko‘rsa-
tishi mumkin.
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining maxsus vakolatini
tashkil etuvchi masalalar:
— aksiyadorlar umumiy yig‘ilishining reglamentini tasdiqlash;
— ustavga o‘zgartirishlar va qo‘shimchalar kiritish yoki
yangi tahrirdagi ustavni tasdiqlash;
— jamiyatni qayta tashkil qilish, tugatish, tugatish komis-
siyasini tayinlash, oraliq va yakuniy tugatish balanslarini
tasdiqlash;

---

82
83
— jamiyat kuzatuv kengashi tarkibi va sonini belgilash,
uning a’zolarini saylash hamda vakolatini muddatidan oldin
tugatish;
— e’lon qilingan aksiyalarning chegara miqdorini bel-
gilash, ustav fondini ko‘paytirish yoki kamaytirish;
— o‘z aksiyalarini sotib olish;
— aksiyadorlik jamiyatining ijroiya organini tashkil etish
(saylash, tayinlash, yollash) uning vakolatini muddatidan
oldin tugatish, agar bu jamiyat ustavida kuzatuv kengashining
vakolatiga kiritilmagan bo‘lsa;
— jamiyat taftish komissiyasining a’zolarini (taftishchini)
va ularning saylash vakolatini muddatidan oldin tugatish,
jamiyatning auditorini tasdiqlash;
— yillik hisobotlari, buxgalterlik balanslari, foyda va
zararlar hisobraqamlarini tasdiqlash, jamiyatning foyda va
zararlarini taqsimlash;
— aksiyaga ayirboshlanadigan qimmatli qog‘ozlarni xarid
qilish uchun aksiyadorning ustunlik huquqi qo‘llanilmasligi
haqida qaror qabul qilish;
— aksiyalarni maydalash va birlashtirish;
— jamiyat aktivlari balans qiymatining 50 foizidan ko‘pini
tashkil qiluvchi mol-mulk bilan yirik bitimlarni, shuningdek,
bitim bo‘yicha to‘lov summasi va bitimning predmeti bo‘lgan
mol-mulkning qiymati jamiyat aktivlarining 5 foizidan ortiq
bo‘lgan manfaatli bitimlarni tuzish.
Aksiyadorlik jamiyatida aksiyadorlarning navbatdan
tashqari umumiy yig‘ilishi ham o‘tkazilishi mumkin Kuzatuv
kengashining qarori, taftish komissiyasi, auditor yoki ja-
miyatni ovoz beruvchi aksiyalarining kamida 10 foiziga egalik
qiluvchi aksiyadorlarning talablari uni o‘tkazish uchun asos
bo‘ladi. Bunda yig‘ilish uni o‘tkazish haqida talablar qo‘-
yilgan vaqtdan boshlab 45 kundan kechiktirilmagan muddatda
o‘tkazilishi lozim.
Aksiyadorlar umumiy yig‘ilishida aksiyadorlarning shaxsan
o‘zi yoki ularning vakillari ishtirok etishi mumkin. Aksiya-
dorlar umumiy yig‘ilishi faqat unda hammasi bo‘lib tar-
qatilgan va joylashtirilgan ovoz beruvchi aksiyalarning 60
foizidan ortig‘iga egalik qiluvchi aksiyadorlar, shu jumladan,
25 va undan ortiq foizli aksiyalar paketiga ega bo‘lgan
aksiyadorlar ishtirok etsa, kvorumga ega bo‘ladi Umumiy
yig‘ilishda ovoz berish, odatda, «bitta ovoz beruvchi aksiya–
bir ovoz» tamoyili bo‘yicha o‘tkaziladi. Agar jamiyat aksiya-
dorlarining soni yuztadan ko‘p bo‘lsa, ovoz berish faqat
byulletenlar bilan amalga oshiriladi. Bunday holatda maxsus
hisoblash komissiyasi tuziladi, uning miqdori va xodimlari
tarkibi kuzatuv kengashining taklifiga ko‘ra aksiyadorlar
umumiy yig‘ilishi tomonidan tasdiqlanadi.