1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
9 
sistemasidagi o‘rnini quyidagicha sharhlaydi. “Viruslar o‘z populyasiyalarining 
soni jihatidan planetadagi organik materiyaning hayotchan eng ko‘p tarqalgan 
formasidir, - degan fikr bildiradi va ularni tabiatda, ayniqsa, okean suvlarida 
juda ham ko‘p miqdorda uchrashini, ayniqsa, bakteriofaglarni juda keng 
tarqalganligini quyidagi misolda ko‘rsatadi, ya’ni ularni 1 ml suvdagi miqdori
10
11
tani tashkil etishini aytib o‘tadi. 
Shunday qilib, biz virus deganda yuqorida keltirilgan birnecha mashhur 
virusologlardan ba’zilarini viruslarga bergan ta’riflarini keltirdik, xolos. 
Demak, viruslar ham biosferaning ajralmas qismi bo‘lib, ularning 
evolyusiyasi ham organik materiyaning barcha biologik jarayonlar frontida ro‘y 
beradigan bir ko‘rinishidir. Ular yuqorida aytilgandek, mikroskopik hujayrasiz 
zarrachalar bo‘lib, faqat tirik organizmlarnigina kasallantiradigan, hujayradan 
tashqarida ko‘payaolmaydigan obligat parazitlardir. O‘tgan asrdayoq o‘simlik, 
hayvon, zamburug‘ va bakteriyalarda ko‘payadigan viruslar ma’lum bo‘ldi. Virus
bu mazkur virus zarralarini muhofazalovchi oqsil qobiq (kapsid) bilan o‘ralgan 
nuklein kislotalardir. Ular tarkibida yoki DNK yoki RNKgina mavjuddir. 
Kapsidining bo‘lishi esa viruslarni boshqa infeksion agentlardan, masalan, 
viroidlardan va prionlardan farqlanishini ko‘rsatadi.
Yuqorida aytilgandek, viruslarni sodda tuzilishga egaligi, jumboqliligi, 
paradoksal xususiyatlari ularga bo‘lgan qiziqishni yanada orttirdi va shu 
kungacha yangidan yangi viruslar kashf qilinib kelmoqda. Viruslarni 
o‘rganadigan virusologiya
 
fani biologiyaning barcha tarmoqlari ichida oxirgi 
yillarida shiddat bilan rivojlanmoqda. Ayniqsa, umumiy virusologiya va
viruslarning molekulyar biologiyasi sohalarida oxirgi yillarda viruslarni nazariy 
va amaliy muammolarini echish borasida fundamental kashfiyotlar qilindi.