1 O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta’lim vazirligi

 
 
 

---

 
 
145 
18-rasm. DNK replikatsiyasining sxemasi (chapda); DNKning yarim 
konservativ replikatsiya sxemasi (o‘ngda) (1)
 
 
 
Virus DNK si sintezini o‘rganish metodlari
Virus DNK si sintezi mexanizmini o‘rganish uchun virus DNK sini hujayra 
DNK sidan farqlaydigan metodlarga ega bo‘lish kerak. Bunday metodlarni 
birqancha guruhlari mavjud.
1) YUqumlilik. 
Virus DNK sidan hujayra DNK sini farqlab aniqlaydigan 
eng yaxshi metod. Kasallangan hujayradan yuqumli virus DNK sini ajratish 
kundan kunga ko‘payib bormoqda. Ammo hali barcha viruslardan yuqumliligi 
saqlangan olda virus DNK sini ajratishga muvaffaq bo‘linganicha yo‘q. 
2) Gibridizatsiya. 
Virus DNKsini qiz molekulalari ona DNK si 
molekulalariga o‘xshash bo‘lgani uchun maxsus metod bilan 
yangi 
sintezlangan
DNK ni aniqlash uchun
gibridizatsiya qilish kerak, ya’ni 
o‘rganiladigan materialni toza preparati olingan DNK bilan (yoki shu DNK dan 
in vitro olingan RNK preparati bilan). 
3) Fizik-kimyoviy usullar
. Virus DNK sini o‘ta yaxshi tozalangan virus 
preparatidan olib uni xususiyatini o‘rganish mumkin. Bu xususiyatlarni bilgandan 
so‘ng uni tozalanmagan hujayra ekstraktidagi miqdorini ham aniqlash mumkin. 
4)
Noyob nukleotidlar. 
Virus DNK si hujayra DNK sida uchramaydigan 
asoslarni tutadi. M., T juft bakteriofaglar DNK sini tarkibiga 5-oksimetilsitozin 
kiradi. Demak, bu fag DNK si miqdorini bilish uchun 5-oksimetilsitozinni jami 
DNK dagi miqdorini aniqlash orqali bilish mumkin. 
5) Molekulyar massasi va nukleotid tarkibi.
Jami virus DNK si va hujayra 
DNK lari bir xil asoslardan tuzilgan bo‘lsalar ham ularni molekulyar massalar va 
nukleotid tarkibidan farqlash mumkin. Saxaroza gradienti zichligida yoki seziy 
sulfati gradient zichligida sentrifugalab yoki metillangan albumin kolonkalarida 
xromatografiya qilib bu ikki sinfga mansub DNK ni fizik-kimyoviy metodlar 
asosida ajratish mumkin.