Компьютер тизимлари ва тармо?лари тайёр

ЭҲМ ҳимоясини таъминлашнинг техник воситалари 
 
Компьютер орқали содир этидадиган жиноятлар оқибатида фақатгина 
АҚШ хар йили 100 млрд. доллар зарар кўради ўртача хар бир жиноятда 
430 минг доллар уғирланади ва жиноятчини қидириб топиш эхтимоли 
0,004% ни ташкил этади. 
Мутахассисларнинг фикрича ушбу жиноятларни 80%и бевосита 
корхонада ишлайдиган ходимлар томонидан амалга оширилади. 

Содир этиладиган жиноятларнинг таҳлили қуйидаги 
хулосаларни беради: 
• кўпгина ҳисоблаш тармоқларида фойдаланувчи исталган ишчи 
ўриндан тармоқда уланиб фаолият кўрсатиши мумкин. Натижада 
жиноятчи 
бажарган 
ишларни 
қ
айси 
компьютердан 
амалга 
оширилганини аниқлаш қийин бўлади. 
• ўғирлаш натижасида ҳеч нима йўқолмайди, шу боис кўпинча жиноий 
иш юритилмайди; 
• маълумотларга нисбатан мулкчилик хусусияти йўқлиги; 
• маълумотларни қайта ишлаш жараёнида йўл қўйилган хатолик ўз 
вақтида кузатилмайди ва тузатилмайди, натижада келгусида содир 
бўладиган хатоларнинг олдини олиб булмайди; 
• содир этиладиган компьютер жиноятлари ўз вақтида эълон 
қ
илинмайди, бунинг сабаби ҳисоблаш тармоқларида камчиликлар 
мавжудлигини бошқа ходимлардан яшириш ҳисобланади. 

---

48 

Ушбу камчиликларни бартараф қилишда ва компьютер 
жиноятларини камайтиришда қуйидаги чора-тадбирларни 
ўтказиш керак бўлади: 
• персонал масъулиятини ошириш: 
• ишга қабул қилинадиган ходимларни текширувдан ўтказиш; 
• муҳим вазифани бажарувчи ходимларни алмаштириб туриш; 
• пароль ва фойдаланувчиларни қайд қилишни яхши йўлга қўйиш; 
• маълумотларга эгалик килишни чеклаш; 
• маълумотларни шифрлаш. 
Ахборот-коммуникациялар технологияларининг ривожланиши 
оқибатида кўпгина ахборотни ҳимоялаш инструментал воситалари 
ишлаб чиқилган. Улар дастурий, дастурий-техник ва техник 
воситалардир.