Zoologiya (umurtqalilar) fanidan

Qо‘lqanotlilar  (Chiroptera)  turkumi  vakillari  sutemizuvchilarning  havoda 

uchib  yurishga  moslashgan  birdan-bir  guruhidir.  Bularning  uchish  organi  – 

qanotlari oldingi oyoqning nihoyatda uzaygan 2-5-ta barmoqlari, yelka, yelka oldi, 

tanasining yon tomonlarini, keyingi oyog‘i va dumini tutashtirib turadigan junsiz 

teri pardadan tashkil topgan. 

---

 Qushlardagi  singari  tо‘sh  suyagining  oldingi  yuzasida  kо‘krak  toj  suyagi  bо‘lib, 

bunda qanotni harakatga keltiruvchi muskullar joylashadi. 

Qо‘lqanotlilar Yer yuzasida keng tarqalgan bо‘lib, shom va tunda faol hayot 

kechiradi. Kо‘zlari sust rivojlangan va oriyentatsiyada ahamiyati uncha katta emas. 

Eshitish  organi  –  quloq  kuchli  rivojlangan  va  asosan  aks  etgan  ultratovushlarga 

asoslangan.  Qо‘lqanotlilar  bizga  eshitiladigan  odatdagi  chiyillash  tovushidan 

tashqari,  ayrim  impulslar  kо‘rinishida  30000-dan  70000  gersgacha  ultratovushlar 

chiqaradi.Impulslar  tezligi  kо‘rshapalakning  biror  buyumdan  yoki  о‘ljasidan 

nechog‘lik  narida  turganiga  qarab  о‘zgaradi.  Bular  yakka  yoki  koloniya  bо‘lib 

hayot kechiradilar. Yil mavsumiga qarab о‘rta mintaqada yashovchilari migratsiya 

qilishadi. 

Mevaxо‘r  kо‘rshapalaklar  yoki katta qanotlilar  ancha katta hayvonlar  bо‘lib, 

qanotlarini yoyganda 170 sm-gacha yetadi. Afrika, Osiyo va Avstraliyaning tropik 

tomonlarida  tarqalgan.  Tishlarining  chaynash  yuzalari  yassilashgan  va  mevalar 

bilan  ovqatlanishga  moslashgan.  Hasharotxо‘r  kо‘r-shapalaklar  kichik  bо‘lib, 

tishlarining uchi о‘tkir va quloq supralari katta bо‘ladi.MDH-da ularning 40-ta turi 

tarqalgan. Janubiy hududlarda taqaburun, shalpangquloq kо‘rshapalak, keng quloq, 

shomshapalak va tunshapalaklar yashaydi, hammasi hasharotlar bilan ovqatlanadi.