Табиий шифо воситалари 3-китоб тошкент

Қайнатма тайёрлаш худди дамлама тайёрлаш каби олиб борилади, 
аммо қайнатмалар сув ҳаммомида 30 дақиқа қайнатилиб, 10 дақиқа уй 
ҳароратида совутилади. Сўнгра 2 қаватли докада сузилади ва керакли 
ҳажмгача (қайнатиб совутилган) сув қуйилади. Айрим ҳолларда дамлама ва 
қайнатма тайёрлаш технологиясида қисман бўлсада, фарқ бўлиши мумкин. 
Бу холда ўсимликдан тегишли дамлама ёки қайнатма тайёрлаш усули ҳам 
келтирилади.
Қайнатма ва дамламалар сақлаш вақтида ўзининг шифобахш 
хусусиятларини йўқотиши мумкин. Шу туфайли уларни иложи борича 

---

Аюпов Равшан Хамдамович 
172 
ишлатишдан олдин, кўпи билан 2-3 кунга етадиган миқдорда тайёрлаш 
мақсадга мувофиқ бўлади.
Шарбат тайёрлаш қуйидаги умумий технологияга асосан 
бажарилади: тозалаб ювилган мева, сабзавот, полиз маҳсулотларидан шарбат 
тайёрлаш учун уларни қирғичда қириб, қийма ҳолига келтирилади. Сўнгра 
матода (чит ёки сурп) сузилади. Сиқиб олиган шарбат совуқ жойда 
(музхонада) сақланади. Чунки мева, сабзавот ва полиз маҳсулотларининг 
шарбатлари +2 - +5 даражалардан юқори ҳароратларда ўзининг шифобаҳш 
хусусиятини йўқотиб қўйиб, ачиб қолади. Шунинг учун шарбатларни 
ишлатишдан олдин янгидан тайёрлаб ичиш мақсадга мувофиқ бўлади. Халқ 
табобатида шарбатнинг ўзини ёки унга асал ёки шакар қўшиб (таъбга кўра) 
ичилади. 
Спиртли ажратма (настойка) тайёрлаш учун асосан 1:5, 1:10 
нисбатда 40% - 70% ли спиртлардан фодаланилади. Қалампир ялпиз (1:10) ва 
япон софорасининг (1:2) спиртли ажратмалари бундай мустаснодир. 
Настойка тайёрлаш учун қуритиб майдаланган доривор ўсимлик хом 
ашёлари (меваси, барги, ер устки қисми, гули, илдизи ёки илдизпояси) 
жигарранг идишга солинади ва устига керакли қувватга эга бўлган спирт 
қуйилади, идиш оғзи яхшилаб беркилиб, қоронғи жойда 3-21 кун давомида 
(ўсимлик хом ашёсининг хусусиятига қараб) доимо аралаштириб турилган 
холда сақланади. Сўнгра 2 қаватли дока ёки бўздан сузилади. Спиртли 
ажратмалар жигарранг шиша идишларда сақланади. Сақлаш муддати 1-2 йил 
бўлиши мумкин.