Eynshteyn. Nisbiylik nazariyasi

 
Albert Eynshteynning 2-avgust 1939 yilda, prezident
Franklin Delano Ruzveltga yo‘llagan tarixiy maktubidan parcha. 
Ser! 
Olimar Fermi va Silardlarning yaqin orada amalga oshirgan ba‟zi ilmiy ishlarining 
menga xabar qilingan ba‟zi natijalariga ko„ra, uran elementi yaqin kelajakda 
energiyaning yangi va muhim manbaiga aylanishi ehtimoli mavjud. 
[...]
 
 
Fransiyada Jolio va Amerikada Silard hamda Fermilarning so„nggi to„rt oy 
mobaynida olib borgan izlanishlari evaziga uranning yirik massasi bilan amalga 
oshiriluvchi zanjir reaksiyasini olsihga erishildi. Buning natijasida katta miqdirda 
energiya ajralib chiqishi va boshqa radioaktiv elementlar hosil bo„lishi mumkin. Ushbu 
muddao ham eng yaqin kunlarda amalda qo„limizda bo„ladi deb hisoblasa bo„ladi.
 
Bu hodisa esa yadro bombalarining – favqulodda qudratli bombalarning paydo 
bo„lishiga olib kelishi mumkin. Biroq, kemada olib borilgan va portda portlatilgan 
bunday bomba, butun portni yaqin atrof hududlari bilan qo„shib vayron qilib tashlaydi. 
[...]
 
 
Ushbularni inobatga olgan holda Siz, Amerikda zanjir reaksiyasi muammolari 
bilan shug„ullanayotgan olimlar bilan hukumat o„rtasida aloqalar o„rnatilishi lozim 
ekanligiga qanday qaraysiz? 
[...]
 
 
Menga ma‟lumki, Germaniya o„zi bosib olgan Chexoslovakiyadagi konlardan 
qazib olingan uranning sotilishni to„xtatib qo„ydi. Agar uran bilan bog„liq Amerika 
tajribalarini o„zlashtirishga urinayotgan Berlindagi kayzer Vilgelm Insitutiga 
Germaniya tashqi ishlar vazirining o„g„li fon Veytszekerning safarbar etilganini 
e‟tiborga olsak, nemislarning bunday qadamlarining sabablari oydinlashadi. 
[...] 
 

---

135 
Men uchinchi jahon urushida qanday quroldan foydalanilishini 
bilmayman, lekin to„rtinchisida toshbolta bilan jang qilinadi.