Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari 2020/1(22) issn 2181-9580

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI
2020/1(22) 
5) magniy nitrat + kumush xlorid; kumush xlorid suvda erimaydigan modda 
hisoblanadi, bu reaksiya bormaydi.
6) bariy sulfid + mis (II) xlorid; bu moddalarning ionlarga ajralib 
almashinishidan suvda erimaydigan modda – mis (II) sulfid hosil bo‘ladi. Demak, bu 
reaksiya qaytmasdir.
7) sulfat kislota + natriy ortofosfat; sulfat kislota ham natriy ortofosfat suvda 
yaxshi eriydigan moddalar bo‘lib, lekin ion almashinishi natijasida sistemadan chiqib 
ketadigan moddalar hosil bo‘lmasligi sabab bu reaksiya qaytar hisoblanadi. Demak, 
to‘g‘ri javob: A) 1,4,6
4 -misol.
Bir asosli kislotaning ( K
diss
= 5,0 ∙ 10
-4 
) 0,4 % li eritmasida (p = 1
g/ ml) rN=2 
bo‘lsa, kislota formulasini aniqlang. Elektrolitik dissotsialanish nazariyasiga asosan 
kuchsiz elektrolitlarning dissotsilanish darajasi quyidagi formula asosida aniqlanadi 
α
2
S = K
d
.
Agar kislota eritmasining molyarligini X, hajmini esa taxminan 1000 ml qilib 
belgilasak, eritma massasi m=V∙p formulaga asosan m=1000∙1=1000 g ga teng 
bo‘ladi.
Tarkibida erigan moddaning massasi esa m= 1000∙0,004=4 g ga teng bo‘ladi. 
Masala shartida eritmaning rN=2 ligi keltirilgan, bu esa eritmadagi vodorod [N
+
] 
ionlarining konsentratsiyasi 0,01 M ligi va o‘z-o‘zidan kislota bir negizli bo‘lganligi 
hamda eritma hajmini 1 litr deb belgilaganligimiz sabab ionlarga dissotsialangan 
kislota miqdori ham 0,01 mol ekanligini bildiradi.
Kislotaning dissotsialanish darajasini (α) quyidagi formula asosida aniqlaymiz: 
α=n/N, α=0,01/X va yuqorida keltirilgan formulaga qo‘yamiz.
α
2
S = K
d
(0,01/X)
2 
∙ X = 5∙10
-4
, bundan 1∙10
-4
/X
2
∙X= 5∙10
-4
X=0,2
Demak, erigan moddaning miqdori 0,2 mol bo‘lib, uning molyar massasi
M= 4/0,2= 20 g/molga teng. Bu HF kislotadir.