M. A. Yusupova San’atshunoslik iti direktori, Arxitektura doktori

Murakkab 
kom pozitsiyalarida sim m etriya va asim m etriya birgalikda 
l|yg‘unlanishi 
m um kin (54-rasm ). Kom pozitsiyaning u yoki bu usullar qurili- 
shini tanlash 
har bir aniq m isollarda binoning funksional xususiyatlariga, 
Unmg joylanishiga 
(binoning k o 'c h a , m aydon m ajm uasi va aham iyati) va 
' 
°yaviy-badiiy 
fikriga bog‘iiq.
Zamonaviy 
m e ’m oriy kom pozitsiyaning 
asim m etrik 
uslubi keng tarqal- 
^an- Bu 
zamonaviy binolarning m urakkab funksional m azm uni bilan shaki­
ng eng 
chegaralanganlikka intilishi va kom pozitsiyaga jo ‘shqinlik berishga 
hi, a erkin 
rangtasvirli tus, uni tabiatga m aksim al yaqinlashtirish xohishi
^tushuntiniadi.
m orchilik asarla r'd a m utlaqo q a t’iy sim m etriya kam uchraydi, bu 
qi ° ninS m urakkab m azm uni bilan tushuntiriladi (55-rasm ). K.o‘p hollarda 
sim аП tu zilg an sim m etriya 
dissim m etriya 
deb ataladi (m asalan, q a t’iy 
tar2(j etr>yali tarx shakli ayrim xonalarning joylanishi yoki sim m etriyali 
a bo'laklarning erkin joylanishi (38-rasm ga qarang).
75

---

53-rasm.
A sim m etriy a li m e'm oriy k om p ozitsiya. T o sh k en td a g i Sharq nashriyoti binosi.
M etr va ritm
Ritm (m uvofiqlik, m untazam lik) — m e ’m oriy asarning ifodaliligi va
zaruriy m uvofiqligi yordam ida yetishadigan, m e ’m oriy shakl unsurlarinj
um um iylikka keltiradigan m uhim vosita. Ritm uzluksiz 
t a k r o r l a n u v c h i
shakllar va intervallar (naqshlar, ehromlardagi ustunlar, zam onaviy 
uylarning 
derazalari va hokazolar, elem entlar orasidagi m asofa) ketm a-ketligi yorda-