Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

NERV TIZIMINING VERTEBROGEN KASALLIKLARI 
Etiologiyasi, patogenezi, patomorfologiyasi.
Osteoxondroz polietiologik kasallik bo‘lib, uning asosida degenerativ, 
travmatik, modda almashinuvini buzilishi va autoimmun jarayonlar yotadi. 
Osteoxondroz ko‘pincha 30-40 yoshda rivojlanadi (lekin shu kasallikni o‘smirlik 
davrida ham uchrashi mumkin). Bu asosan umurtqalararo disklarning va atrofdagi 
to‘qimalarning elastikligini pasayishi bilan bog‘liq. Bunda birinchi navbatda eng 
ko‘p kuch tushayotgan umurtqa qismlari (pastki bo‘yin, bel) zararlanadi. Yosh 
oshgan sari liqildoq o‘zakni gidrofilligi yo‘qoladi, zo‘riqishda amortizatsiya 
funksiyasini bajara olmaydi. Kuchli zo‘riqish natijasida fibroz xalqaning 
elastikligini yo‘qolishi uni siyraklashuviga va u yerda avval kichik yoriqlar, keyin 
uzilishiga olib keladi. Liqildoq o‘zak fragmenti yoriq orqali chiqib qolishi diskning 
protruziyasi deb ataladi. Agar fibroz xalqadagi yirik teshiklar orqali liqildoq o‘zak 
massalari to‘liq chiqsa, disk churrasi shakllanadi, bu esa umurtqa kanali, 
umurtqalararo teshik yoki qo‘shni umurtqa tanasi (Shmorli) tomon tarqaladi. 
Klinik jihatdan orqa churralari xavfli bo‘lib, ular orqa miya pardalari va 
ildizchalarni bosishi mumkin. Churra massalarini joylashuviga qarab lateral, 
paramedial va medial churralar farqlanadi. Ko‘pincha 2 ta eng pastki bel umurtqasi 
disklarning churrasi rivojlanadi (turli joylashishdagi churralarning 80%), chunki 
harakat qilganda asosiy kuch shularga tushadi, bunda 40% L
5
-S
1
diskiga 39% L
4
-
L
5
diskiga to‘g‘ri keladi.
Osteoxondrozning morfologik tasnifi quyidagicha:

---

 297
1. Umurtqalararo osteoxondroz 
•
Turg‘unlikni saqlanishi bilan kechadigan yoki harakat qiluvchi 
umurtqa segmentini noturg‘unligini rivojlanishi bilan kechadigan 
degenerativ-distrofik xarakterdagi umurtqalararo disklarining ichki 
o‘zgarishlari.
•
Umurtqalararo disklarning siljishi va umurtqa kanali yorig‘ida 
protruziya yoki prolapslarni rivojlanishi bilan. 
•
Disklarning oldingi va yon protruziyalari va prolapslari. 
•
Disklarning markaziy prolapsi (Shmorli churrasi). 
•
Umurtqalararo disklar va atrofdagi to‘qimalarni chandiqli o‘zgarishi 
(bu bir qator hollarda harakat qiluvchi umurtqa segmentida fibroz 
ankilozining rivojlanishiga olib keladi). 
2. Umurtqa pog‘onasini reaktiv o‘zgarishlari 
•
Deformatsiyalanuvchi spondilez 
•
Spondiloartroz (umurtqa bo‘g‘imlaridagi o‘zgarishlar) 
•
Sariq va o‘siqlararo boylamlarni degenerativ o‘zgarishlari 
Umurtqa osteoxondrozini nevrologik ko‘rinishi reflektor – boylamlar, 
mushaklar, bo‘g‘imlar va miya pardalariga qaytuvchi, orqa miya nervi oxirlarini 
qitiqlanishi natijasida va kompression – 1 ta yoki 1 nechta ildizchalarini bosilishi 
natijasida rivojlanadi.