O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi a. T. G’ofurov, S. S. Fayzullayev u. E. Raxmatov g enetika dan m a sa la va

b)SsYy x ssY Y.
5,Odamda ko’r bo’lishning ikki turi uchrab, ulaming har biri 
retsessiv gen orqali nasldan-naslga o ’tadi. Mazkur retsessiv genlar har 
xil xromosomalardajoylashgan;
a)agar ota-ona ko’rlikning bir turi bilan kasallangan bo’lsa, bu oilada 
bolalaming ko’rish qobiliyati qanday bo’ladi?
b)agar ota-ona gomozigota holda ko’rlikning har xil turi bilan kasallan­
gan bo’lsachi?
6
.Normal eshitadigan, birining sochi to’lqinsimon, ikkinchisiniki 
silliq bo’Igan ota-onadan birinchi farzand kar, silliq sochli bo’lib, 
ikkinchi farzand normal eshitadigan, to ’lqinsimon sochli bo’lib tug’ildi. 
Agar to ’lqinsimon soch silliq soch ustidan dominantligi va karlik 
retsessiv belgi ekanligi ma’lum bo’lsa, shu oilada keyingi farzandlar- 
ning kar, to’lqinsimon sochli bo’lib tug’ilish ehtimoli qanday?
7.G’o ’zaning hosil shoxi cheklanmangan (S), gultojibarglari sariq -
limon rangdagi (Y) formasi hosil shoxi cheklangan (s), gultojibarglari 
och sariq rangli (y) formasi bilan chatishtirilganda, 1/4 qism 
cheklanmagan hosil shoxi, gultojibarglari sariq - limonrangli, 1/4 qism 
cheklangan hosil shoxi, gultojibarglari sariq - limonrangli, 1/4 qism 
cheklanmagan hosil shoxi, gultojibarglari och sariq rangli va 1/4 qism 
cheklangan hosil shoxi, gultojibarglari och sariq rangli o’simliklar 
olingan. Chatishtirishda ishtirok etgan ota-ona formalarning genotipini 
aniqlang.
8
.No’xatning uzun poyali, oq gultojibargli formasi kalta poyali, 
qizil gultojibargli formasi bilan chatishtirilgan, F, da 120 ta uzun poyali, 
qizil gultojibargli, F
2
da 720 ta o’simlik hosil bo’ldi:
a)F[ necha xil genotipga ega bo’ladi?
38

---

b
)F/
necha xil gameta hosil qiladi?
y)F2
dagi o’simliklaming nechtasi uzun poyali, qizil gultojibargli 
bo’ladi?
g
)F2
dagi o ’simliklaming nechtasi uzun poyali, oq gultojibargli bo’ladi?
9.Tarvuzning mevasi yumaloq shakli uzunchoq shakli ustidan, 
yashil po’choqlisi chipor po’choqlisi ustidan dominantlik qiladi. Uning 
yumaloq chipor formasi bilan uzunchoq yashil formasi chatishtirilgan. 
Fi
da 120 ta, 
F2
da 960 ta o ’simlik hosil bo’ldi:
a)ota-onaning, F/ va 
F2
ning genotipini va fenotipini aniqlang;
b
)F2
necha xil fenotip hosil qiladi?
v)ular orasida yumaloq yashil, uzunchoq chipori nechta?
lO.Odamda o ’ng qo’lni ko’p ishlatish va uzoqni ko’raolmaslik 
dominant belgi, chap qo’lni ko’p ishlatish va normal ko’rish retsessiv 
belgi hisoblanadi. Uzoqni yaxshi ko’ra olmaydigan chapaqay erkak, 
ikkita belgisi bilan normal gomozigota ayolga uylandi:
a)ota necha xil gameta hosil qiladi?
b)farzandlar qanday genotipga ega bo’lishi mumkin?
v)ayolning 
8
ta farzandidan nechtasi normal ko’radigan, o’naqay 
bo’lishi mumkin?
g)farzandlarining nechtasi uzoqni ko’raolmaydigan, o’naqay boiadi?
ll.Q ovoq mevasi etining oq rangi (B) sariq rangi (b) ustidan, 
mevasining diskasimon shakli (D) yumaloq 
shakli 
(d) 
ustidan 
dominantlik qiladi. Quyidagicha genotipga ega formalar o ’zaro 
chatishtirilsa qanday natija olinadi?
a)BbDd x bbdd
b)BbDD x Bbdd 
v)Bbdd x bbDd
12.No’xat o ’simliklarda donning sariq ranglisi (A) yashil ranglisi 
(a), tekis belgisi (B) bujur belgisi (b) ustidan to’liq dominantlik qiladi. 
Tubandagi genotiplarning don rangi va formasi qanday bo’ladi?
AABB AaBb aaBB AAbb AABb
13.No’xatning don rangi va shakli bo’yicha digeterozigota xili don 
rangi va shakli bo’yicha retsessiv belgili xili bilan chatishtirilsa ulaming 
nasli qanday rangda va shaklda bo’ladi?
14.No’xatning Aabb (sariq burushgan), aaBb (yashil tekis) xili bilan 
chatishtirilsanasldagi o ’simliklaming genotipi qanday bo’ladi?
15.Qovoqlaming oq rangli yumaloq shaklli xili o’zaro chatish- 
tirishdan yigirmata o’simliklar olindi. Ularning 10 tasi oq rangli yumaloq 
shaklli, 10 tasi sariq rangli uzunchoq shaklli bo’ldi. Agar 
F,
qolgan 
urug’lari unib chiqsa ulardan qanday mevali qovoqlar rivojlanadi?
16.Xo’jalikda yetishtirilgan pomidorlardan 18 tonna silliq qizil va 
6
tonna tukli qizil pomidorlar terib olindi. Agar boshlang’ich material 
digeterizigota bo’lsa tukli sariq pomidor qancha bo’ladi?
17.Genetika kafedrasining ilmiy xodimlari xlamidomonadaning 
yashil rangli ko’zchasi bor xilini sariq rangli ko’zchasi yo’q xili bilan
3 9

---

chatishtirilgan edi. F, avlodda sariq rangli ko’zi yo’q, sariq rangli ko’zi 
bor, yashil rangli ko’zi yo’q, yashil rangli ko’zchasi bor xlamidomona- 
dalar olindi. Chatishtirishda qatnashgan xlomidomonadalar va ular 
avlodinning genotipini aniqlang.
18.Sabzovatchilik ilmiy-tadqiqot institutida pomidoming qizil, ko’p uyli 
mevali xili bilan qizil ikki uyli mevaga ega xili chatishtirilishidan 
olingan avlodda 22 ta o ’simlik qizil ikki uyli, 19 ta o ’simlik qizil ko’p 
uyli mevaga, 21 ta sariq ikki uyli, 23 ta sariq ko’p uyli mevaga ega 
ekanligi ma’lum bo’ldi. Chatishtirishda qatnashgan daslabki pomidor- 
laming genotipi qanday bo’lgan. Ular avlodida yana qanday o’simliklar 
rivolanishi mumkin? (Pomidorda mevaning qizil rangi dominant sariq 
rangi retsessiv, mevaning ikki uyligi dominant, ko’p uyligi retsessiv 
sanaladi).
M ustaqil ravishda m asala tuzish
1. Pomidoming m evasi.... rangli 
shaklli formasi bilan . . . ran g li,. .
. shaklli formasi chatishtirilgan. F, 
da mevasi . . . rangli, .... shaklli, 
25% . . . ran g li... shaklli, 25% . . . ran g li,. . . shaklli, 25% . . . rangli,..
. shaklli mevaga ega formalar hosil bo’ladi. Ota-onaning 
va F,