Аsoslari Darslik

58-rasm.
Changsizlantirish sxemasi 
Rasmdan ko‘rinib turibdiki, dastgohlarda harakatlanayotgan chang – havo 
zarrachalari aralashmasi vertikal va gorizontal oqimda sinflarga ajraladi. Shu 
nuqtai nazardan, bu jarayonning texnologik ko‘rsatkichlariga ta’sir ko‘rsatadigan 
asosiy omillar dastlabki materialning hajmi va dastgohning ishchi yuzasi bilan 
belgilanadi. Quyidagi formula ko‘rinishida bo‘ladi: 
V= v
g
F
k 
;
bu erdan
v
V
F
к

Changlarni tutuvchi dastgohlarning ishini xarakterlovchi qattalik, ularning chang 
tutishni foydali ish koeffitsenti orqali belgilanadi. Changlarning ajralish darajasi 
quyidagi formuladan aniqlanadi: 
%
100
)
)(
100
(
)
100
)(
)(
(
2

















; 

---

148 
- havo-chang aralashmasidagi chang miqdori 

- mahsulot tarkibidagi chang miqdori 

- tozalangan mahsulotdagi changning miqdori.
 
 
11.2.Changsizlantirishda ishlatiladigan dastgohlar. 
 
Changlarni tozalashda asosan tsiklonlar, skrubberlar, elektrofiltrlar ishlatiladi. 
Changli gaz aralashmalarini tozalash uchun tsiklonlar keng qo‘llaniladi. Tsiklon 
tsilindrik va konussimon (1) qismlardan iborat (16-rasm.). Dastgohda tozalangan 
gaz chiqadigan va chang tushadigan patrubkalar bor. Changli gaz tsiklonga 
tangentsial yunalishda 25 m/s tezlikda kiradi. So‘ngra pastga spiralsimon aylanma 
harakat bilan yo‘naladi, natijada markazdan qochma kuch hosil bo‘ladi. Bu kuch 
ta’sirida gaz oqimidagi qattiq zarrachalar tsiklonning ichki devori tomon harakat 
qiladi, so‘ngra devorga urilib, o‘z kinetik energiyasini yuqotadi va og‘irlik kuchi 
ta’sirida pastga tushadi.